Abstract
Dede Korkut Kitabında Geçen Butun Binmek ve Sıçrayıp Binmek Deyimleri Üzerine
Bulunduğu günden itibaren Türk dilinin ve kültürünün en temel kaynaklarından biri olma özelliğini kazanan Dede Korkut Hikâyeleri üzerine pek çok müstakil çalışma yapılmıştır. İlk okunduğu günden bugüne sağlam bir metin oluşturma noktasında önemli bir mesafe kat edilse de, gerek metnin yazım özelliklerinden kaynaklanan zorluklardan gerek eserin söz varlığının hem tarihî olarak pek çok katmanı barındırması ve hem de yer yer ağız özellikleri taşımasından dolayı tartışmalı kimi kelime ve ifadeler bulunmaktadır.
DKK'deki okunuşu ve anlamlandırılması üzerine farklı yaklaşım ve görüşler bulunan ifadelerden biri de “butun binmek”tir. DKK'yi Türkiye'de ve Türkiye dışında bütün olarak yayınlayan araştırmacıların farklı okuma ve anlamlandırma yaklaşımları olduğu gibi ayrıca “butun binmek” üzerine iki bağımsız araştırma kaleme alınmıştır. Okunuşu genellikle “butun binmek” olarak kabul gören ifadenin daha çok anlamlandırılması ve “butun” kelimesinin yapısı üzerinde farklı yaklaşımlar görülmektedir.
Bu çalışmada öncelikle Dresden ve Vatikan nüshasında geçen “butun binmek” ifadesi, metinde geçen bir diğer ata binme şekli olan "sıçrayıp binmek" ifadesi ile birlikte ele alınıp metinde geçtiği bağlam dikkate alınarak ortaya konmuş, ifade üzerine daha önceki çalışmalarda ortaya konulan görüş ve yaklaşımlar değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda butun binmek ifadesinin anlamlandırılması, “butun” kelimesinin yapısı ve anlamıyla ilgili görüş ve değerlendirmemiz, Dede Korkut hikâyelerinin en son bulunan ve 13. boyunu içeren Günbet nüshasındaki benzer bir kullanım da dikkate alınarak verilmiştir.
Keywords
Dede Korkut Hikâyeleri, butun binmek, sıçrayıp binmek, yanın basa binmek