Abstract
Garip Ve İkinci Yeni Şiirinin Kaynakları
Garip şairleri, Türk şiirinde bir bakış açısı değişikliğine giderek türün sıfır noktasına dönüş yaparlar. Garip’in yeni görüş alanlarının kuramsal dayanağı gerçeküstücülüktür. Dada ve gerçeküstücülük, çıkış yıllarında Garip anlayışının düşünsel zeminini oluşturur. Garipçiler yeni şiiri savunurken çoklukla André Breton, Paul Eluard, Philippe Soupault gibi şairleri referans gösterirler, uygulamada ise Jacques Prévert’in etkisinde kalırlar. Garip ve Prévert şiiri yakın bakış açıları üzerinden kurgulanır. Gerçeküstücülükten gelen etkileri yerlileştirme kaygısı Garip hareketinin halk kaynaklarından, şiirinden, sözlü kültür ürünlerinden, deyişlerinden yararlanmasına zemin hazırlar. Nasrettin Hoca Hikâyeleri ve La Fontaine’ın Masalları da Garip’in kaynakları arasında sayılmalıdır. Garip’i çıkış yıllarında etkileyen diğer bir kaynak da Fransız kanalıyla tanıştıkları haikulardır.
Dada ve gerçeküstücülük, İkinci Yeni şiirini de etkileyen akımlardandır. Gerçeküstücülüğün şiirsel imge, otomatik yazım, rastlantısallık yöntemleri bu bağlamda düşünülebilir. Gerçeküstücü resim, sinema ve atonal müzik, yeni şiiri hazırlayan sanatlardır. Varoluşçu felsefe, İkinci Yeni’yi düşünsel yönden etkiler. İkinci Yeni’nin oluşumunda İngiliz ve Amerikan edebiyatlarının da etkisi söz konusudur. İmgecilik akımı, Azra Pound ve T.S. Eliot etkisi, kaynak değişikliğinde önemli rol oynar. Garip’in her üç şairini etkileyen kaynaklar aynıdır, İkinci Yeni şairleri arasında ise bu tarz bir ortaklıktan söz etmek mümkün değildir. Örneğin, Sezai Karakoç, Edip Cansever, Ece Ayhan ve Cemal Süreya gibi şairlerin beslenme kaynakları kişilikleriyle uygunluk gösterecek yönelimlere sahiptir. Bu makalede, her iki hareketin beslendiği kaynakların izi sürülmüş, hareketlerin ortaya çıkışında dönemlerin siyasî atmosferinden ziyade edebî oluşumların etkisi üzerinde durulmuştur.
Keywords
Garip, İkinci Yeni, şiir, kaynaklar, gerçeküstücülük.