Abstract


Cümcümename’de Edatlar ve Edat Görevli Sözcükler

Edatlar, Türkçede varlığı tartışılan bir sözcük türü olarak Türkolojide yerini almıştır. Araştırmacılar tarafından bu konuda tam olarak bir uzlaşma görülmemiştir. Günümüze kadar geçen süreçte gerek edatların varlığı gerekse edatların terimsel karşılıkları için farklı görüşler vardır. Hatta bazı araştırmacıların zamanla edatlar hakkındaki görüşlerinin de değiştiği görülmüştür. Çalışmada edatların sadece Türkiye Türkçesinde değil diğer Türk lehçelerinde de varlığından bahsederek edat konusu aydınlatılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Çağatay Türkçesi sahasına ait Cümcümenâme adlı eserde edat ve edat görevli sözcükler incelenmiştir. Çalışmaya Cümcümenâme hakkında bilgi verildikten sonra edat türünün Türkiye Türkçesindeki varlığına değinilmiştir. Böylece Çağatay Türkçesinde edat kapsamına giren Türkçe ve yabancı kelimeler hususu da aydınlatılmıştır. Daha sonra edatlar konusundaki çeşitli kaynaklardan hareketle edatlar sınıflandırılmış ve Türkiye Türkçesinde kabulü tartışılan edat türü Cümcümenâme adlı eserde incelenerek edatların Çağatay Türkçesindeki kullanım özellikleri belirlenmiştir. 31 varaktan oluşan eserde 379 satır incelenmiştir. Çağatay Türkçesinde 9 başlıktan oluşan edat yapılarına ait eserde 6 edat türü bulunmuştur. Bu edat türlerine ait 21 farklı edat yapısı ve bu yapılardan da 117 kullanım tespit edilmiştir. Çalışmada edatların kullanım sıklığına da yer verilmiştir. Bulunan yapıların daha çok bağlama ve ünlem edatları olduğu görülmekle birlikte ünlem edatlarının daha çok göze çarptığı tespit edilmiştir.



Keywords

Çağatay Türkçesi, Cümcümenâme, edatlar


Kaynakça