Özet


An Evaluatıon of "Bazars" in the Ottoman Poetry

Kelimeleri titizlikle işlemeyi çok iyi bilen divan şairleri, her kelimeyi geniş bir anlam çerçevesine taşımayı başarabilmiş birer söz ustasıdır. Divan şairleri, günlük dildeki kelimeleri farklı bağdaştırmalarla kullanarak zengin bir söz ve anlam varlığı ortaya çıkarmışlardır. Böyle bir durumun şekillenmesindeki en önemli etken ise divan şiirinin, mecazlı anlatımlar üzerine inşa olmasıdır. Klasik Türk şairleri, bu esastan hareketle seçtikleri sözcükleri sadece sözlük anlamıyla sarf etmeyerek mana derinliği olan yeni söylemler yakalamışlardır. Makalede değerlendirilecek olan “bâzâr” kelimesi de okuyucunun zihninde farklı tasavvurlar uyandıracak şekilde divan şairlerince zikredilmiştir. Aslen Pehlevice olan “bâzâr” sözcüğü, standart Türkiye Türkçesinde “pazar” olarak yer almaktadır. Şairler, zaman zaman “bâzâr” ifadesine karşılık Fasrça “çârsû” ve Arapça “sûk” sözcüklerini de söylemişlerdir. Kelime, hem alışveriş eylemini hem de ticaretin gerçekleştiği mekânı karşılayacak şekilde iki yönlü kullanılmış; ayrıca deyimlere ve atasözlerine de malzeme olmuştur. Çalışmada klasik Türk şairlerinin ilgili kelimeyi hangi bağlamda manzumelerinde söylediği bahsini gözlemlemek adına farklı yüzyıllarda yazılan divanlar üzerinden bir tarama yapılmıştır. 15. yüzyıldan başlayarak 19. yüzyıl da dâhil olmak üzere her yüzyıldan en az iki divan seçilerek on üç divan üzerinden tematik açıdan bir incelemeye gidilmiştir. Bu incelemede ise şairlerin benzer açılardan ilgili kelimeyi sarf ettiği görülerek çeşitli başlıklar oluşturulmuş ve taranan divanlardan seçilen örnek beyitlerle konu açıklanmaya çalışılmıştır.



Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, divan şiirinin anlam dünyası, pazar sözcüğü.


Kaynakça