Porto - Demo Blog 5

Yazar	: Özkan Daşdemir  & Muhammet Emin Altınışık
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2021
Sayı	: 26
Sayfa	: 44-58
Doi	: http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut457

Özet
Türk halk hikâyeciliği geleneğinin elimizdeki en eski yazma örneklerinden biri olan Bedreddin ile Zehra hikâyesi, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi Türkçe Yazmaları Koleksiyonu’nda “Hikâyet-i Hâleddîn Oğlu Bedreddîn Beg’in Hikâyesidir” başlığı ve “Yz. A 1” demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. Cönk şeklinde siyah meşin sırtlı, kiremit rengi kâğıt kaplı, mukavva cilt içerisindedir. İmlası bozuktur. Bu halk hikâyesinde Sultan Orhan devrinde geçtiği söylenen bir aşk anlatılmıştır. Çalışmaya konu olan bu metnin üst başlığı “Hikâyet-i Hâleddîn Oğlu Bedreddîn Beg’in Hikâyesidir”, alt başlık ise “Hâtîcetü’z-Zehrâ’nıñ fükkâresidir” şeklindedir. Bedreddin ile Zehra hikâyesi Türk halk hikâyeciliği geleneğinin karakteristik hususiyetlerini neredeyse bütünüyle ihtiva etmektedir. Hikâyede kahramanın en önemli yardımcısı Hızır’dır. Ayrıca hikâyede bade içerek âşık olma, âşıklık yeteneği kazanma; hak âşıklığı, kadın-erkek âşıkların karşılaşmaları, muamma fasılları; âşık kahvehanesi tasvirleri; kültürel yaşama dair ayrıntılı birtakım olgular yanında kahramanın meşayihten biri olarak tanıtılması; yer yer müstehzi ve müstehcen ifadelerin kullanılması; halk ağzında yaygın olan atasözü ve deyimler ile zengin bir anlatım sunulmaktadır. Hikâyede Bedreddin ve Zehra’ya nispet edilen türküler -nadiren rastlanan fazla heceler dışında- kafiye ve ölçü bakımından oldukça başarılı koşma örnekleridir. Metinde Sultan Orhan devrinde geçtiği yazılı olan hikâyenin sonunda kahramanların kavuşmasını sağlayan sultanın bizzat kendisidir. Bu çalışmada söz konusu hikâye tanıtıldıktan sonra hikâyenin geniş bir özeti verilmiş; metindeki kahraman tasvirleri, formeller, ara sözler, atasözleri, deyimler örneklendirilmiş ve hikâyenin manzum kısımları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler
Halk hikâyesi, Cönk, Bedreddin ile Zehra.

Abstract
The folk tale of Bedreddin and Zehra, one of the oldest manuscript examples of Turkish folk storytelling tradition, is registered in the Turkish Language Institution Library Turkish Manuscripts Collection under the title “Hikâyet-i Hâleddîn Oğlu Bedreddîn Beg’in Hikâyesidir” and with fixture number of “Yz. A 1”. It is in a Cönk shape, with a black leather back, covered with brick-colored paper, and in a cardboard binding. Its dictation is faulty. In this folk tale, a love that is said to have taken place during the reign of Sultan Orhan is told. The main title of this text, which is the subject of the study, is “Hikâyet-i Hâleddîn Oğlu Bedreddîn Beg’in Hikâyesidir”, and the subtitle is “Hâtîcetü’z-Zehrâ’nıñ fükkâresidir”. The folk tale of Bedreddin and Zehra almost completely contains the characteristic features of the Turkish folk storytelling tradition. The most important assistant to the hero in the tale is Hızır. In addition, in the tale, a rich narrative is presented with becoming a minstrel by drinking bade, gaining the ability to be a minstrel, hak aşıklığı, a comparison between male and female minstrels, parts of enigma, depictions of minstrel coffeehouse, the introduction of the hero as one of the sheikhs along with some detailed facts about cultural life, the occasional use of sarcastic and obscene expressions, proverbs and idioms that are common in colloquial language. The folk songs attributed to Bedreddin and Zehra in the tale -except for the rare extra syllables- are very successful examples of koşma in terms of rhyme and meter. At the end of the tale, which is written to have taken place during the reign of Sultan Orhan in the text, it is the Sultan himself who brings the heroes together. In this study, after the tale in question was introduced, a broad summary of the tale was given, and hero descriptions, formals, digressions, proverbs and idioms in the text were exemplified and also the poetic parts of the tale were evaluated.

Keywords
Folk Tale, Cönk, Bedreddin and Zehra.