Aşçı Dedenin Hatıralarında Dinsel – Büyüsel İçerikli İnançlar
(Beliefs and Procedures Wıth Religıous – Magıcal Content in Aşçı Dede’s Memorıes )

Yazar : Yusuf Ziya Sümbüllü  & Eren Aksoy  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 34
Sayfa : 23-44
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut626
    


Özet

Culture is a set of values that have the capacity to carry itself to the future and reach the present from the past through various means. This dynamic structure, which originates from the natural structure of culture, can exhibit a stronger structure with the immediate detection and analysis of the outputs or discourses that host culture. One of the important outputs that contain a cultural element is works in the genre of travel, observation and memoirs. As it is known, such works not only shed light on the period in which they emerged, but also serve as a guide for the following periods that are nourished by the relevant period. Benefiting from this approach, detailed content regarding the past has also been reached in the memoirs of Aşçı Dede, who was born in Istanbul in 1828, graduated from Süleymaniye Junior High School, and during his military civil service duties in cities such as Istanbul, Erzurum, Erzincan, Damascus and Edirne, became involved in various religious orders and had a wide circle of friends, and retired from his profession with the rank of brigadier general. XIX. In this study, in which a comprehensive examination was made on the memoirs of Aşçı Dede in order to provide information about the religious-magical beliefs and practices of the Ottoman society in the 19th century; a voluminous content was encountered on different religious practices, witchcraft methods, evil eye beliefs, prediction of the future and dream interpretations, worships, rituals performed on special days and nights, etc. In this context, an attempt was made to shed light on the cultural dynamics of the period by determining the important data on the beliefs and social practices of the Ottoman period presented in Aşçı Dede's Memoirs.



Anahtar Kelimeler

Ottoman Society, Beliefs and Procedures with Religious-Magical Content, Folklore, Memoir, Cook Dede.



Abstract

Kültür kendini geleceğe taşıma kapasitesine sahip muhtelif vasıta aracılığı ile geçmişten bugüne ulaşan değerler bütünüdür. Kültürün doğal yapısından kaynaklanan bu dinamik yapı, kültüre ev sahipliği yapan verimlerin yahut söylemlerin vakit kaybetmeksizin tespit ve tahlili ile daha güçlü bir yapı sergileyebilmektedir. İçerisinde kültürel unsur barındıran önemli verimlerden biri de gezi, gözlem ve hatırat türündeki eserlerdir. Bilindiği üzere bu türden eserler, sadece ortaya çıkmış oldukları döneme ışık tutmakla kalmamakta, ilgili dönemden beslenen sonraki devirler açısından da rehberlik görevi yapmaktadır. Bu yaklaşımdan nemalanmakla 1828 yılında İstanbul’da doğan, Süleymaniye Rüştiyesi’ni bitirdikten sonra İstanbul, Erzurum, Erzincan, Şam ve Edirne gibi şehirlerde yerine getirdiği askeri memurluk görevleri sırasında birbirinden farklı tarikatlara dahil olarak geniş bir çevreye sahip olan ve tuğgeneral rütbesiyle mesleğinden emekliye ayrılan Aşçı Dede’ye ait hatırat türündeki eserde de geçmişe yönelik detaylı içeriklere ulaşılmıştır. XIX. yüzyıl Osmanlı toplumunun dinsel - büyüsel içerikli inanç ve işlemleri hakkında bilgi edinilmesini sağlamak amacıyla Aşçı Dede’ye ait hatırat türündeki eserin üzerinde kapsamlı bir şekilde incelemelerin yapıldığı bu çalışmada; birbirinden farklı dinsel uygulamalar, büyücülük yöntemleri, nazar inançları, gelecekten haber verme ve rüya yorumları, ibadetler, özel gün ve gecelerde gerçekleştirilen ritüeller vb. konularda hacimli bir içerikle karşılaşılmıştır. Bu bağlamda, Aşçı Dede’nin Hatıraları’nda sunulan Osmanlı dönemi inançları ve toplumsal uygulamaları hakkındaki önemli verilerin tespit edilmesiyle dönemin kültürel dinamiklerine ışık tutulmaya çalışılmıştır.



Keywords

Osmanlı Toplumu, Dinsel-Büyüsel İçerikli İnançlar ve İşlemler, Halk Bilimi, Hatırat, Aşçı Dede.