Porto - Demo Blog 5

Yazar	: Kürşat Efe
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2019
Sayı	: 18
Sayfa	: 179-202
Doi	: http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut269

Özet
Türk’ün Kayıp Kitabı Ulu Han Ana adlı eser, Türklerin yaratılış efsanesini temel alan bir romandır. Ulu Han Ana Bitigçi ise kayıp bir kitabın adıdır. Memlûklüler (Kıpçak Türk Devleti) zamanında Mısır’da Ebûbekr bin Abdullah bin Aybek ed-Devâdârî adlı tarihçi 1330’larda bu kitabı görmüş ve oradan çıkardığı bilgileri kitabında yazmıştır. Türk’ün Kayıp Kitabı Ulu Han Ana roman da bu kitabın bulunması üzerine kuruludur. Mısır piramitlerinden, Ahlat’a oradan Hawai’ye sürekli yolculukların yer aldığı romanda okuyucuyu sıkmadan eğiten bir üsluba sahiptir. Destansı anlatımlar ve lirik tasvirler romana canlılık kazandırmıştır. Türk’ün Kayıp Kitabı Ulu Han Ana adlı romana canlılık veren bir başka unsur akıcı ve sade bir üsluba sahip olmasıdır. Bunu sağlayan yegâne unsur da kullanılan dildir. Birçok deyim, benzetme ifadelerinin yanında romanda kullanılan ikilemeler de romanın diline canlılık kazandıran bir başka etkendir. Bu çalışmada romanda kullanılan 167 ikileme belirlenmiş, bütün bu ikilemeler kullanım sayıları ve anlamları dikkate alınarak sınıflandırılmıştır. Aynı kelime ile kurulan ikilemeler, ayrı kelime ile kurulan ikilemeler, bir kelimesi anlamlı ikilemeler, yakın anlamlı kelime ile kurulan ikilemeler, zıt anlamlı ikilemeler şeklinde genel bir sınıflandırmadan sonra gerek yapısal gerekse anlamsal özelliklerine göre kullanılan ikilemeler alt sınıflandırmalara tâbi tutulmuştur. Bir dilin zenginliğini gösteren unsurlardan biri ikileme adı verilen kelime tekrarlarıdır. Bu kelime tekrarlarının bir Türkolog’un yazdığı romanda işlevsel bir şekilde kullanılması dikkate değerdir.

Anahtar Kelimeler
Söz varlığı, tekrar, ikileme, kelime anlamı/anlam bilimi, kelime yapısı/şekil bilgisi.

Abstract
Türk’ün Kayıp Kitabı Ulu Han Ana is a novel based on the myth of the creation of the Turks. Ulu Han Ana Bitigçi is the name of a missing book. In the time of the Mamluks (Kipchak Turkish State) in Egypt, Ebûbekr bin Abdullah bin Aybek ed-Devâdârî saw this book in the 1330s and wrote the information in the book. Türk’ün Kayıp Kitabı Ulu Han Ana is based on the discovery of this book. He has a style that trains the reader from the Egyptian pyramids, from Ahlat to Hawaii in continuous novels. Epic narratives and lyrical depictions brought vitality to the novel. Another feature that gives vitality to the Türk’ün Kayıp Kitabı Ulu Han Ana novel is that he has a smooth and simple style. The only element that provides this is the language used. In addition to many idioms and analogy statements, the hendiadyoins used in the novel are another factor that gives life to the language of the novel. In this study, 167 hendiadyoins used in the novel were determined and all these hendiadyoins were classified according to their usage numbers and meanings. The hendiadyoins that are used according to both the structural and semantic characteristics have been subclassified after a general classification in the form of hendiadyoins based on the same word, the hendiadyoins formed by separate words, a word meaningful hendiadyoins, hendiadyoins formed by close-meaning words, contrasting hendiadyoins. One of the elements of the richness of a language is the word repetition called hendiadyoin. It is noteworthy that these word repetitions are used in a functional way by a Turkologist.

Keywords
Vocabulary, repetition, hendiadyoin, meaning of the word/semantic, word structure/ morphology.