Ağız Sözlükleri
(Dialect Dictionaries )

Yazar : Merve Demirbaş    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2021
Sayı : 25
Sayfa : 107-123
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut431
    


Özet
Ağızlar, hem bir dilin hem de bir kültürün en önemli unsurlarındandır. Bir yörenin ağzına ilişkin elde edilen veriler aynı zamanda o yörenin kültürüne ilişkin elde edilen verilerdir. Bu anlamda ağız araştırmalarının önemi ve ağız araştırmalarına ilişkin yapılan çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Bu çalışmada öncelikle ağız ve ağız sözlüğü kavramları üzerinde durulmuş ve bu kavramların kapsam alanlarına yer verilmiştir. Ardından ilk ağız sözlükleri ve modern anlamdaki ağız sözlüklerine kadar olan süreçte yazılan ağız sözlükleri ele alınmaya çalışılmıştır. Ağız sözlükleri; kullanım amacı, coğrafyası, oluşturulma şekli gibi pek çok ölçütten hareketle çeşitli sınıflara ayrılmaktadır. Yapılan sınıflandırmaların bazılarına burada yer verilmeye çalışılmıştır. Ağız sözlüğü hazırlama süreci çok yönlü ve zor bir süreçtir. Bu nedenle ağız sözlüğü hazırlanırken karşılaşılan pek çok sorun, tutarsızlık ve eksiklik bulunmaktadır. Bu sorun, eksiklik ve tutarsızlıklar; hazırlık aşaması, derleme aşaması, kaynak seçim aşaması, yazım aşaması gibi sözlük hazırlama sürecini oluşturan her aşamada olabilmektedir. Yapılan çalışmalardan hareketle tespit edilen sorun, tutarsızlık ve eksiklikler burada ele alınmaya çalışılmıştır. Tespit edilen sorun, eksiklik ve tutarsızlıklar göz önünde bulundurularak ağız sözlüklerinin hazırlanma süreci ve ağız sözlüklerinde kullanılan yöntemlere ayrıntılı bir şekilde yer verilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada ağız sözlüğü yazma sürecinde yer alan: amaç, planlama, uzman seçimi, kaynak tespiti, verilerin toplanması, madde başlarının yazımı, örneklerin yazımı, göndermelerin yazımı gibi pek çok başlık ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler
ağız sözlüğü, tarih, sorun, yöntem

Abstract
Dialects are one of the most significant components of both a language and a culture. Any obtained data with respect to the dialect of a region is concurrently the data with regard to the culture of that region. Within this sense, the importance of the dialect research and studies conducted for dialect research are progressively increasing. In this study, the concepts of dialect and dialect dictionary are primarily underlined and content area of these concepts are included. The dialect dictionaries are classified with reference to several criteria such as purpose of use, geography and the way they are generated. Some of these classifications are mentioned in this study. The process of preparing a dialect dictionary is sophisticated and challenging. Therefore, there are many issues, incoherencies and drawbacks encountered while it is being prepared. These issues, incoherencies and drawbacks may emerge in each phase such as preparation, compiling, source selection and writing phase. In consideration of the conducted studies, the detected issues, incoherencies and drawbacks are addressed in this study. On account of these detected issues, incoherencies and drawbacks, the preparation process of the dialect dictionaries and methods used in the dialect dictionaries are approached in detail. Within the scope of this study, many titles such as the objective, planning, expert selection, source determination, data acquisition, writing lexical entries, writing examples, writing references that are ranked in the writing process of the dialect dictionary are addressed.

Keywords
dialect dictionary, history, issue, method