Abstract
18. Yüzyılda Bir İntihalin Yansıması: Vâsık’ın Bâkî’yi İntihalleri
Bilim dünyasında bir bilgiyi kaynağına yer vermeden kullanma ve kendine ait gösterme olarak görülen intihal, güzel sanatlarda bir sanatkârın hayalini, lafzını, kurgusunu, kompozisyonunu kısmen veya tamamen alan yahut çeşitli düzeydeki değiştirme ve dönüştürme çabalarıyla ilk sahibini unutturmaya çalışan sanatkârın eyleminin karşılığı olarak kullanılmaktadır. İntihal her dönem görülen bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Yer yer divan edebiyatının şair ve yazarlarında da intihal veya onun alt basamaktaki bazı uygulamalarına rastlamak mümkündür.
Bu çalışmada 18. yüzyılda yaşayan Vâsık’ın 16. yüzyıl şairi Bâkî ile ortaklık gösteren şiirlerinin intihal bağlamında taşıdığı özellikler üzerinde durulmuştur. Divan edebiyatında intihal aramak, birtakım zorluklar içermektedir. Divan edebiyatının nazire edebiyatı oluşu, geleneğin ortak tem ve hayal dünyası, belagatte intihal (sirkat-i şi’r) etrafında oluşan özel terminoloji intihal konusuna daha geniş bir açıdan yaklaşmayı gerektirmektedir. Bu gereklilikten hareketle Vâsık’ın Bâkî’den (ç)alıntı olabilecek şiirleri divan şiiri geleneğinin, belagatin, tezkire yazarlarının yaklaşımıyla farklı yönlerden incelenmiştir.
Keywords
İntihal, nazire, taklit, sirkat, Vâsık, Bâkî.