Abstract
AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN JÖN TÜRK ROMANINDA KADINA BAKIŞ VE FEMİNİZM DÜŞÜNCESİ
Tanzimat döneminin öncü romancılarından Ahmet Mithat Efendi, romanlarını edebî ve estetik kaygıyla yazmaktan daha çok sosyal fayda prensibini dikkate alarak kaleme almıştır. Bu yönüyle zamanı için yeni sayılabilecek konular ve henüz gün yüzüne çıkmayan, konuşulmayan meseleler üzerinde durarak toplumu eğitmeyi ve bilgilendirmeyi amaçlamıştır. Yazarın 1910 tarihli ve II. Meşrutiyet dönemi ve sonrası romanları arasında gösterilen Jön Türk de, birden çok konuya temas etmesi, içinde bulunduğu topluma yönelik eğitici bilgileri ve mesajları ile dikkati çeken bir eserdir. Özellikle Tanzimat’la birlikte başlayan modernleşme süreciyle birlikte hayat ve düşünce tarzındaki değişiklikler ve bunların sosyal hayata yansımalarında kadınlar ön plana çıkmış, bu husus hâliyle romanlara da yansımıştır. Kadının toplum içindeki değeri, eğitimi, yetişme tarzı, aile içindeki konumu romanların konusu olmuştur. Ayrıca bu dönemde, kadın hakları ve feminizm meselesi de romanlara yavaş yavaş tebarüz etmeye başlamış, sanatçılar bu husustaki görüşlerini roman vasıtasıyla ortaya koymuşlardır.
Bu yazıda, Jön Türk romanı etrafında kadına bakış açısı ve dönemi için daha yeni bir konu olan feminizm düşüncesi incelenecektir. Kadının toplum ve aile içindeki yeri, yetişme tarzı, eğitimi üzerinde durularak romanda nasıl konumlandırıldığı anlatılacaktır. Kadın teması etrafında aile, evlilik gibi meseleler üzerinde durulacak, kadının giyimi, süslenmesi ve örtünmesi ele alınacaktır. Romandan hareketle feminizm düşüncesi açıklanmaya, roman yazarının gözünden bu düşüncenin arka planı verilmeye çalışılacaktır. Romandaki feminizm düşüncesi bağlamında kadın hakları meselesine değinilecektir. Son olarak roman, zamanının ve içinde bulunduğu toplumun gözüyle değerlendirilecektir.
Keywords
Ahmet Mithat Efendi, Jön Türk romanı, kadın, feminizm, aile