Abstract
Orhon Yazıtlarında Geçen t(e)?ri töp(ü)sinte tut(u)p yüg(e)rü kötürm(i)ş İbaresi Üzerine
Köl (Kül) Tigin Yazıtında geçen (KT D 11) Türk bodun yok bolmazun tiyin bodun bolçun tiyin ka?ım ilteriş kaganıg ögüm ilbilge katunug te?ri töpüsinte tutup yügerü kötürmiş (Bilge Kağan yazıtında BK D 10=kötürti) erinç cümlesinde geçen te?ri töpüsinte tutup yügerü kötürmiş ibaresinin sorunlu aktarıldığını düşünmekteyiz. Bu ibare aktarılırken genellikle gökyüzü ile ilişkilendirilmiştir. Oysa bu ibare tümüyle (Kök)Türklerin siyasi tarihlerinde bir dönüm noktası olan devletin ikinci defa kuruluşuyla (682) ilgilidir. Söz konusu cümle, metinde geçen kimi sözcüklerin diğer tarihi metinlerdeki kullanımları ve yazıtlarda geçtiği bağlamlar dikkate alındığında “Tanrı, Türk halkı yok olmasın diye, millet olsun diye babam İlteriş Kağanı (ve) annem İlbilge Katunu [(diğer Kök(Türklerin)] üzerinde tutup tahta oturtmuş/(tu) şüphesiz.” biçiminde aktarılabilir.
Keywords
Orhon Yazıtları, Köl Tigin, Bilge Kağan, Te?ri, Kötürmek.