Abstract
Ahmed Fakih’e Atfedilen İki Eser Üzerinde “Aitlik Tespitine Yönelik” Biçimbilgisel Bir Karşılaştırma
Oğuz Türkçesinin 13. yüzyılda Anadolu sahasında eser vermiş önemli şahsiyetlerinden biri Ahmed Fakih’tir. Şairin bilinen iki eseri vardır ve bu iki eserin bilimsel yayınları yıllar önce (Çarh-nâme 1956, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerife 1974) yapılmıştır. Şair ve eserleri hakkında verdiğimiz bilgiler, genel olarak alan literatüründe kabul görmüş olmakla birlikte aynı adı taşıyan birden çok şair olduğu ve adı geçen eserlerin de ayrı ayrı şairlere ait olabileceği tartışılmıştır (bk. Osman Fikri Sertkaya “Ahmed Fakih Anadolu'da Türkçe Eserler Veren Mutasavvıf Şair”). Bizim çalışmamızın amacı elimizdeki çevriyazısı yapılmış metinlerden hareketle “Aitlik Tespitine Yönelik” biçimbilgisel bir karşılaştırma yaparak tartışmalara bir açıklık getirmektir.
Elbette eser karşılaştırmaları biçimbilgisi dışında sesbilgisi, sözvarlığı, sözdizimi ve üslup açısından da yapılabilir. Bizim biçimbilgisini tercih etmemizin nedeni biçimbilgisinin daha somut veriler sunuyor olmasıdır. Ele alınacak her iki eserin manzum olması ayrıca içeriklerinin nispeten benzemesi karşılaştırma için olumlu yönler olarak görülebilecekken eserlerin beyit sayıları arasındaki önemli fark elde edilecek kimi sonuçları tartışmalı kılabilir.
Eserlerin taranmasında çoklu biçimbirimlere sahip eylem ulamları tercih edilecektir. Bunlar eylemsiler (ad-eylem, ortaç ve ulaçlar), yüklem ulamları (zaman, kiplik ve kişi) olarak belirlenmiştir. Yöntem olarak her bir eser yukarıda belirlenmiş olan ulamlar dikkate alınarak taranacak ve elde edilen veriler tek bir tabloda birleştirilerek görsel bir karşılaştırmaya imkân sağlanacaktır. Bundan sonra tablolardaki verilerden hareketle değerlendirme yapılarak bir sonuca varılacaktır
Keywords
Eski Anadolu Türkçesi, Ahmed Fakih, Çarh-name, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerife