Abstract
16. Yüzyıl Divan Şairi Hâtemî ve Dîvânçesi
16. yüzyıl, klasik Türk şiirinde zirvenin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde Türk edebiyat tarihinin en büyük şairleri de aralarında olmak üzere yüzlerce şair yetişmiştir. Bu şairlerden biri de aslen Edirneli olup yazmış olduğu şiirlerde önce Mâtemî, daha sonraları ise Hâtemî mahlasını kullanan İbrahim Bey’dir. Edirne Sultan sarayında yetişerek sipahi olan Hâtemî, daha sonraları sipahiliği terk etmiştir. Şehzade Selim’in musahiplerinden Turak Çelebi’ye defterdarlık yapan ve II. Selim tahta çıktıktan sonra onun müteferrikası olan şair, 1595-96 yılında vefat etmiştir.
Tezkirelerde ve çeşitli biyografik kaynaklarda mürettep bir Dîvân sahibi olduğu bilgisi yer alan şairin bu eserinin herhangi bir nüshası bugün için elde değildir. Ancak Almanya Berlin Devlet Kütüphanesi Türkçe Yazmaları, “Ms. Or. Oct. 3652” numarada kayıtlı bir nazire mecmuasında Hâtemî’ye ait bir dîvânçe yer almaktadır. Bu nüshadaki şiirlerle birlikte çeşitli tezkireler, biyografik kaynaklar ve şiir mecmualarında da şaire ait birçok şiir kayıtlıdır. Hâtemî’nin şiirlerini tespit etmek için yaptığımız katalog taramaları neticesinde şaire ait 2 kaside, 2 musammat, 4 kıt’a, 178 gazel ve 61 beyit olmak üzere toplam 247 manzume tespit ettik. Şair, yazmış olduğu bu şiirlerde şairlikteki maharetini sergilemiş, klasik Türk şiirinin mazmun, hayal ve benzetme unsurlarını başarılı bir şekilde kullanmıştır.
Bu çalışmamızda Hâtemî’nin hayatı ve edebî kişiliği hakkında bilgi verildikten sonra; şiir mecmuaları ve çeşitli biyografik kaynakların taranması neticesinde şaire ait olduğu tespit edilen 247 şiirin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak şiirlerinden bazılarının tenkitli metnine yer verilecektir.
Keywords
Klasik Türk Edebiyatı, 16. Yüzyıl, Edirne, Hâtemî, Dîvânçe.