Abstract
Anadolu Masallarında “Demir Çarık Demir Asa” Formelinin Sembolik Çözümlenmesi
Masallardaki formeller ruhun sorumsuz/bilinçsiz yaratıları değildir. Bir gerçekliğe cevap verir ve çeşitli işlevleri vardır. Nesnelerin/varlıkların gizil özelliklerini yansıtmak için yaratılan formeller ile olaylara yeni anlamlar yüklememiz mümkün hâle gelir. Bu formellerden biri olan “demir çarık demir asa” da derin anlamlar içeren yapısıyla masalların anlam zenginliği oluşturur. Demir çarık demir asa, uzun ve zahmetli bir yolculuğu anlatmak için kullanılan sembollerdir. Söz konusu bu sembollerle kahramanın her meşakkati göze aldığı, emellerine ulaşmak için en uzun yolu kat etmeye karar verdiği, başına gelecek her şeye katlanmayı göze alarak yola çıktığı ifade edilir. Demir çarık demir asa formeli zorluk, aşılamazlık, imkânsızlılık, sınanma gibi kavramları çağrıştırdığı için gölge arketipi ile ilgilidir ve demir çarığı delmek ve demir asayı kırmak gölge ile yüzleşmek demektir.
Bu çalışmada masal kahramanlarının demir çarık demir asayı kulanım amaçları sınıflandırmıştır ve bu kavramların sembolik analizi yapılmıştır. Kaybedilen sevgiliyi tekrar bulmak, aşk uğruna mücadele etmek, çocuk sahibi olmak ve kötücül varlıkların tehlikelerinden korunmak için kullanılan bu nesneler insan-ı kâmil olmayı ve erginlenmeyi sembolize eder. Aynı zamanda bireyin bilinç düzeyini yapıcı/onarıcı fonksiyonu ile karşımıza çıkar. Masalarda delinen/çürüyen çarık ve kırılan asa ile sabırlı, cesur ve kararlı insanlar bütün zorlukların üstesinden gelebilir, mutluluğa giden yol uzun ve çetindir mesajları telkin edilir.
Keywords
Formel, demir, masal, sembol