Abstract
Kıyın / kıyn (kıñ) ‘Ceza’ Sözcüğü Hakkında
Tonyukuk I yazıtının kuzey 8. ve Şine Usu yazıtının doğu 2. satırında geçen ‘ceza’ karşılığındaki kıyın / kıyn sözcüğü, araştırmacılar tarafından farklı biçimlerde yorumlanmıştır. Sözcük, T1 K8’de nYiX; ŞU D2’de ise NYIK biçiminde yazılmıştır. Sözcük eski Uygur ve Karahanlı Türkçesi metinlerinde sıklıkla kın biçiminde geçmektedir. Sözcüğün kıyın / kıyn biçimi ise az da olsa eski Uygur ve Karahanlı Türkçesi metinlerinde tanıklanmıştır. Bu durum, Gabain’in n - y ağzı tespiti ile açıklanabilir. Bu noktada, sözcüğün orijinal biçiminin sonundaki sesin /ñ/ olduğu anlaşılmaktadır. Ancak yazıtlardaki tanıklamalarında neden sözcüğün sonundaki ses /ñ/ ( J ) işaretiyle yazılmamıştır? Bu soruya iki önerme ile cevap bulmak mümkündür. Yapılan bu çalışmada, kıñ sözcüğünün eski Türk yazıtlarındaki tanıklamalarından sonra eski Uygur ve Karahanlı Türkçesi metinlerindeki /n/ ve /yn/li biçimleri üzerinde durulacaktır. Sonrasında elde edilen bilgiler ışıığında sözcüğün bir kök biçim mi yoksa bir gövde mi olduğu izah edilecektir. Çalışmanın devamında ise söz konusu kök biçimden türediği anlaşılan sözcüklere yer verilerek savunulan tez ispata çalışılacaktır. Bu çalışmada yürütülen kimi araştırmalar neticesinde, /ñ/ sesindeki harf sırasının nasıl olması gerektiği üzerine de kimi verilere ulaşmak mümkün olacaktır.
Keywords
Kıñ, kın, /ñ/ sesi, /n/ ve /y/ ağzı.