Abstract
Türkiye Türkçesinde Karşıtlık İşlevli Söz Dizimsel Yapılar
Anlamın karşıtlığını tanımlamak için ortaya çıkan karşıtlık kavramı 19. yüzyıldan itibaren dilbilim alanında incelenmeye başlamıştır. Araştırmacılar tarafından çoğunlukla anlam bilimsel bir bakış açısıyla ele alınan karşıtlık kavramı, yapılan çalışmaların yön değiştirmesiyle eş dizimlilik, söz dizimi gibi alanlarda da dikkat çekmeye başlamıştır. Bu araştırmacılar arasında karşıtlığı en kapsamlı olarak inceleyen kişi olan Jones, karşıtlık konusunda en fazla müracaat edilen nitelikli bir eser meydana getirmiştir. Bu çalışmada Steven Jones’un karşıtlık sınıflandırmasından yola çıkılarak yeni bir sınıflama önerilmiştir. Karşıtlık türlerinden bahsedilerek karşıtlık işlevli söz dizimsel yapılar incelenmiş ve bu yapılar; ilgeç, bağlaç, ulaç ve tekrar grupları olarak belirlenmiştir. Karşıtlık işlevli söz dizimsel yapı çözümlemesi yapılarak 2018 yılındaki haberleri içeren bir gazete derleminden seçilen karşıtlık tümceleri, barındırdıkları karşıt sözcük çiftlerine göre belirlenen söz dizimsel yapılar ile ilgili başlıklar altına dâhil edilmiştir. Ayrıca karşıt sözcük çiftlerinin hangi karşıtlık türüne ait oldukları belirtilmiştir. Buna göre karşıtlık ilişkilerinin sözcüksel ve söz dizimsel bir yaklaşımla değerlendirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.
Keywords
karşıtlık, karşıtlık türleri, söz dizimsel karşıtlık