Abstract
Sözlük Birimi Tanımlarındaki Eş Anlamlıların Denetimi
Sözlükler genel olarak bütüncül yapı ve parçacıl yapı şeklinde iki düzlemden oluşmaktadır. Bütüncül yapı, sözlükteki tüm sözlük birimlerin düzenlenişini; parçacıl yapı ise bir sözlük birimin düzenlenişini ifade etmektedir. Parçacıl yapı içinde yer alan bilgi türlerinden biri tanım bilgisidir ve sözlüğün en öznel bölümünü oluşturmaktadır. Bu nedenle sözlük hazırlayıcıları tarafından çeşitli tanımlama yöntemleri belirlenmiştir. Tek dilli genel sözlüklerdeki tanımlama yöntemlerinden biri, eş anlamlı sözcük yoluyla tanımlamadır. Eş anlamlı sözcükler ile tanımlama kısa ve kolay olması nedeniyle tercih edilirken sözcükler arasındaki anlam ayırtlarını gizlemesi nedeniyle eleştirilmektedir. Tek dilli genel sözlükler, kullanıcılarına kodlama ve kod çözme işlevlerini sunmaktadır. Ancak eş anlamlı sözcüklerle tanımlama, bu işlevin gerçekleştirilmesini zorlaştırmakta ve tanımlanan ile tanımlayan arasındaki eş anlamlılık özelliklerinin denetlenmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada birbirleriyle tanımlandığı belirlenen “ihtiyar” ve “yaşlı” sözcükleri, eş anlamlılık özelliklerinin belirlenmesi amacıyla dil düzleminde anlam birimcik çözümlemesi ve anlam alanı yöntemleriyle; söz düzleminde ise anlam ezgisi yöntemiyle incelenmiş, elde edilen bulgular doğrultusunda tek dilli genel sözlüklerde eş anlamlıların kullanımıyla ilgili sonuçlara ulaşılmıştır.
Keywords
sözlük, tanım, tanımlama yöntemleri, eş anlamlılık