Abstract
atı yitiglig kelir İfadesi Üzerinden Irk Bitig 55. ırk İçin Yeni Bir Okuma ve Anlamlandırma Önerisi
Eski Türk yazısı (runik / runiform) taşlara işlenmenin yanında kâğıtlar üzerinde de kullanılmıştır. Irk Bitig, kâğıda yazılı metin parçaları içerisinde kimi nitelikleriyle öne çıkmaktadır. Irk Bitig gerek diğer yazıt ve el yazmalarında görülmeyen kök ve gövde biçimlerle örülü söz varlığıyla gerekse de bünyesinde barındırdığı eşsiz anlatım yöntem ve teknikleriyle eski Türkçenin daha iyi anlaşılmasında önemli bir yere sahiptir. Bu itibarla, Irk Bitig’in ırkları üzerine ayrıntılı incelemelerin yapılması önemli bir gerekliliktir. Çünkü kimi ırkların anlam dünyası ve bu ırklarda geçen kimi sözcüklerin yapısal durumu henüz tam anlamıyla çözülememiştir. Bunun bir sonucu olarak kimi ırklar üzerine yapılan tartışmalar günümüzde de devam etmektedir. Nitekim Irk Bitig’in 55. ırkı da araştırmacılar tarafından farklı biçimlerde okunup yorumlanmıştır. Özellikle 55. ırkta geçen atı yitiglig kelir ibaresi şimdiye dek tatmin edici biçimde açıklanamamıştır. Dahası yitiglig sözcüğünün yapısal ve anlamsal durumu oldukça ilgi çekicidir. Bu yazıda, yitiglig sözcüğünün etimolojisi ve anlamsal boyutları farklı bir bakış açısıyla yeniden ele alınmıştır. Elde edilen veriler ışığında Irk Bitig 55. ırk için yeni bir okuma ve anlamlandırma önerisinde bulunulmuştur.
Keywords
atı yitiglig kelir, *yit- sesteş kökü, Irk Bitig 55. ırk.