Abstract
Sabahattin Ali’nin Sırça Köşk Adlı Öykü Kitabındaki Masallarda Marksist Eleştirinin İzini Sürmek
Sözlü anlatı geleneği içinde yer alan ve hayal disiplini olarak tanımlanan masallar, insan ruhunun arketipsel gerçeklerini, evrensel ve ulusal değer yargılarıyla ilişki kurarak ortaya koyan kültürel bellek unsurlarıdır. Ait oldukları toplumun sosyal, kültürel, siyasi ve ekonomik yapısını açığa çıkarır; norm ve değerlerin yerleşmesinde, istenilen davranış kalıplarının oluşmasında belirleyici bir rol üstlenir. Yazanı ve söyleyeni belli olan modern çağın masallarında ise yaygın davranış kalıplarını pekiştirmek yerine mevcut sisteme, iktidara ve devlete karşı eleştirel bir yaklaşım ve ideolojik bir tutum söz konusudur. Modern masalların toplumsal, siyasi ve ekonomik sorunları; zengin ile yoksul arasındaki sınıf farklılığından ve ezen ile ezilenler arasındaki çatışmadan kaynaklandığı görüşüne dayandırarak ele almaları, Marksist eleştiri anlayışıyla yazıldığına işaret eder. Sanatı, insan ve toplum gerçeğinin yansıtıcı bir aracı olarak gören Marksist eleştiri, ideolojik tutuma sahip olan yazarın “yanlış bilince” sahip özneleri, Marksist/sosyalist ideolojiyle yeniden inşa etmesini ve devrim bilinci aşılamasını savunur. Bu noktada Cumhuriyet dönemi edebiyatçıları içinde yer alan ve 1940 kuşağının toplumcu-gerçekçi öykücülerinden biri olarak kabul edilen Sabahattin Ali (1907-1948); şiir, roman ve öykülerini Marksist/sosyalist bir anlayışla yazarak ideolojik tutumunu sergiler. Öykülerinde yer verdiği yoksulluk, yabancılaşma, başkaldırı, sosyal adaletsizlik, emek sömürüsü, sistem eleştirisi ve ezen-ezilenler gibi izlekler üzerinden ideolojik tavrını göz önüne serer. Bu çalışmada, Sabahattin Ali’nin 1947 yılında yazdığı ve dönemin iktidarını eleştirdiği gerekçesiyle Bakanlar Kurulu Kararı’yla 1948 yılında toplatılan ve yazarın da soruşturma geçirmesine neden olan Sırça Köşk adlı öykü kitabındaki dört masalı Marksist eleştiri kuramıyla incelenmiştir.
Keywords
Masal, ideoloji, Marksist eleştiri, Sabahattin Ali.