Abstract
Mihail Bakhatin'in Kronotop Kuramına Göre, Ahmet Hamdi Tanpinar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” Adlı Romanında Zaman Sorunsalı
Bu makalede, Mihail Bakhatin'in Kronotop Kuramına göre, “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” adlı romanında Ahmed Hamdi Tanpınar’ın zaman ve mekânla olan yaklaşımını incelemeye çalıştık. Tanpınar, döneminin diğer yazarlardan farklı olarak edebi eserlerinde zaman kavramı farklı şekillerde incelenmiştir.
Tanpınar için önemli olan insanın zamanla olan ilişkisidir. İnsan zamanın sahibi midir yoksa zaman insanın dışında mı kalır? Tanpınar zamanın öznesel kuramına bağlı olup parçalanmaz zaman anlayışını kabul etmektedir. Yazar geçmişten kopararak geleceğe adım atılmasına soru işareti koymaktadır. Romanda iki tür zamanla rastlamaktayız. Birisi fiziksel zaman, diğeri ise içsel zamanıdır. Zamanı incelenirken ona uygun olan mekanlar hakkında da bilgi sahibi oluyoruz. Romanda fiziksel zaman, tarihi süreçleri anlatarak verilmiştir. Mekânlar da bu süreçlere uygun olarak seçilmiştir. İçsel zamanın zihniyet değişmesi ile ilgili olduğunu altını çizmek için romandaki kahramanları ele alıp üç grupta topladık. Farklı gruptaki kahramanların yaşadığı real zaman ve zihniyetlerinde oluşturulmuş öznesel zamanları mukayese ederek toplumun ilerlemesinde hem geçmiş zamanın hem de, modern zamanın doğru olarak değerlendirmesinin önemini vurgulamaya çalıştık. Romanda var olan zaman maddi bir şekilde duvar, kol , şehir saatleri ile kendini göstermektedir. Zaman değişimi kahramanların iç değişimi ile bağlıdır. Romanda verilmiş kronotop modelleri toplumun gelişmesine ve ilerlemesine etkin rol oynayan önemli aktörler olarak kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Zaman ve mekân, Nesnel ve Öznesel Zaman, Topografkc ve Psikolojik kronotop
Keywords
Mihael Bahtin, Kronotop kuramı, A.Hamdi Tanpınar,