Abstract
Memlûk Kıpçakçasıyla Yazılmış Okçuluk Kitabı Hulâsa Üzerine Tespitler
Memlûk Kıpçakçası; Mısır ve Suriye’de 1250 yılından 1517 yılına kadar hüküm süren Memlûk Devleti coğrafyasında yazılan ve üretilen eserlerin diline verilen genel bir adlandırmadır. Memlûk Kıpçakçası dönem adı olarak bu saha için eskiden beri kullanılan yaygın bir terimdir. Memlûk Kıpçakçası ile yazılmış olan eserler dil özellikleri bakımından tam bir bütünlük göstermezler. Bu dönemde yazılmış olan eserlerde Harezm, Oğuz, Kıpçak Türk yazı dilleri özellikleri az veya çok karışık bir şekilde görülmektedir. Bu bağlamda Janos Eckmann da Memlûk Kıpçakçasıyla yazılan eserleri üç grup altında incelemektedir: 1. Asıl Memlûk Kıpçakçası, 2. Oğuz-Kıpçak karışık diyalekti, 3. Osmanlı Türkçesi. Hulâsa, okçuluk konusunda Türkçe yazılmış bilinen en eski eserdir. Hulâsa’nın İstanbul yazması Kıpçakça özelliklerin daha çok görüldüğü Oğuz-Kıpçak karışık diyalektiyle, Paris nüshası ise Oğuz Türkçesinin hakim olduğu Oğuz-Kıpçak diyalektiyle kaleme alınmıştır. Bu çalışmada genel olarak Hulâsa’nın İstanbul ve Paris yazmalarında görülen ünsüz değişmeleri, ünlü değişmeleri, ek değişmeleri, kelime kadrosundaki değişmeler ve ibare değişmeleri gibi gramer konuları karşılaştırılarak incelenmektedir. Böylece Memlûk sahasında karışık lehçeyle yazılmış Hulâsa’nın yazmalarında genel olarak karışık dil özelliklerinin manzarası ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords
Memlûk Kıpçakçası, Hulâsa, Yazmalar, Tespitler.