Tuvaca, Türk dillerinin Kuzeydoğu grubunda yer almaktadır. Kuzeydoğu grubunda Altay, Saha, Hakas, Tuva dilleri bulunmaktadır. Bu grup Sibirya Türk dilleri olarak da adlandırılır. Wilhelm Radlov 1860’tan itibaren Altay ve Batı Sibirya’da derlemeler yapıp topladığı dil örneklerini “Proben der Volkslitteratur” adıyla 10 cilt halinde yayımlamıştır. 9. Ciltte Uryanhay (Tuva), Abakan ve Karagas metinlerine yer verilmiştir. Bu cildi Nikolay Federoviç Katanov hazırlamıştır. (St. Petersburg, 1907) Katanov’un yapmış olduğu bu derlemeler, güç şartlar altında yapılmıştır. Tuvacanın ağızlarının incelenmesi konusunda yetersiz kaldığını düşünen Katanov, bunun sebeplerini metinlerin bol olmasına rağmen, ulaşım sıkıntısı olması, araç yetersizliği ve Uryanhaylıların ona şüpheyle yaklaşması olarak belirtmiştir. Uryanhaylılara şarkı başına yarım veya birer kapik, her bilmece için çeyrek kapik, kısa masal için on beş, uzun masal için otuz kapik olmak üzere, ayrıca iğne, iplik, preslenmiş çay, tütün, mektup kağıdı, kına, kurşun kalem, silgi, şeker ve ekmek vererek şarkı, bilmece, masal ve şaman duaları derlemelerini yapmıştır. Ancak Katanov’un Rus devlet memuru olduğundan şüphelenen Uryanhaylılar ona zaman zaman bilgi vermemişlerdir. Bu yüzden o da kendini komutanın tercümanı, Tatar katip, Abakanlı bir tüccar olarak tanıtmıştır. Bu çalışmada Katanov’un derlemiş olduğu malzemelerin hangi edebi türlere ait olduğu ve bu edebi türlerin işlemiş olduğu temalar örnekler verilerek incelenmiştir.
Tuvaca, Katanov, Proben, Derleme, Ir