Abstract
“Hayâl” ve “Tiyatro” Adlı Mizah Gazeteleri Işığında Osmanlı İstanbul’u Hakkında
Yazımızın amacı, ilk dönem mizah gazeteleri arasında yer alan “Hayâl” ve “Tiyatro”da verilen bilgilerden hareketle, Osmanlı İstanbul’unun yemek tecrübesi ve lezzet birikimi hakkında değerlendirmeler yapmaktır. İlk dönem mizah gazeteleri arasında yer alan “Hayâl” ve “Tiyatro” gastronomik açıdan incelendiğinde, Osmanlı mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları hakkında bilgiler ihtiva ettiği görülür. Müşterilerine temiz bir şekilde hizmet veremeyen lokantalardan, alafranga tarzda çalışan mekânlara kadar pek çok şey bu mizah gazetelerinin hedefindedir. Yayınlardan anlaşıldığı kadarıyla, Osmanlı İstanbul’undaki yemek yenilen mahaller - ister lokanta, ister başka bir mekân olsun - hep kötüdür. Yemeğin üstüne bir kahve içmek isteyen İstanbulluları ise “kıraathane” adı verilen mekânlarda kötü bir hizmet bekler. “Hayâl” ve “Tiyatro”, dönem İstanbul’unun gastronomik durumunu (mutfak, yemek düzeni ve sistemini) çoğu zaman böyle olumsuz bir şekilde yansıtmıştır. Ancak, kimi zaman da seyir yerlerindeki yemek kültüründen bahsetme gereği duyulur. 1870’li yılların İstanbul’unda, halkın seyir yerlerinde neler pişirip yediğini, yine mizah gazetelerinden öğrenmekteyiz. Bunların yanı sıra, gazetelerde gastronomi ile ilişkilendirebileceğimiz şu konular işlenmiştir: Osmanlı insanının çatal-bıçak kullanmaya alışması, Şirket-i Hayriye vapurlarında tüketilen yiyecekler, bakkalların halka sattığı gaz kokulu yemekler, bozulmuş ve kokmuş yiyecek satan esnaf, lokantalardaki garsonların durumu vs.
Keywords
Mizah, Gazete, Gastronomi, Osmanlı, İstanbul.