Abstract
EVLİYA ÇELEBİ SEYAHAT-NÂMESİNDE BALKANLAR VE AVRUPA COĞRAFYASINDAKİ DİLLER VE TÜRKÇE ÜZERİNE YAZILANLAR
Evliya Çelebi Seyahat-nmesinin on ciltlik eserinin iki beş altı yedi ve sekizinci ciltleri Çelebi’nin Balkan ve Avrua coğrafyasına farklı zamanlarda yatığı seyahatlerden oluşmaktadır. Balkan ve Avrua coğrafyasında Türk varlığı Osmanlı Devletinin kuruluşundan da ncelere gitmektedir. Ancak ciddi ilerleme ve fetihle birlikte Viyana’ya kadar ilerleme on altıncı yüzyılın ikinci yarısı ve on yedinci yüzyılın ilk yarısında gerçekleşmiştir. Evliya Çelebi’nin seyahatini gerçekleştirdiği yıllarda bu genişlemenin nihai sınırlarda olduğu bilinmektedir. Kaldı ki Balkan coğrafyası Çelebi’nin seyahatini yatığı yıllarda yaklaşık üç drt asırlık bir Türk varlığı ile birliktedir. Dolayısıyla Türk kültürünün bu blgelerdeki diğer toluluklar ve kültürleri üzerine muazzam bir etkisi sz konusudur. Evliya Çelebi Seyahatnamesinin altıncı cildi tamamen Balkan ve Avrua coğrafyasına aittir. zellikle sefere çıkan ordu birlikleri ile gerçekleştirdiği bu seyahatleri nemli askeri ynleri kasamaktadır. Ancak Çelebi’nin sosyal ynünün kuvvetli olması zek kıvraklığı edebi ynü aynı zamanda bu yredeki müslim gayri müslim tolulukların giyim-kuşam yeme-içme inanç ticaret sosyal yaşam kültürel ve edebi ynlerinin tesitinde oldukça işe yaramış gzükmektedir. Çelebi’nin zellikle üzerinde durduğu hususlardan biri de bu blgedeki tolulukların hangi dil ve dilleri konuştukları ve Türkçeyi ne derece bildikleri üzerine yoğunlaşmıştır. Çelebi bir dilci hassasiyeti ile yerine gre ağız hususiyetini yerine gre etimoloik denemesini yerine gre dillerin geçmişlerine ynelik bilgilerini ortaya koymaktadır. Bir diğer zelliği ise zellikle Müslümanların kadın-erkek adları ve bunun yanı sıra kle ve cariye adlandırmaları hakkındaki bilgileridir.
Keywords
Evliya Çelebi Seyahat-name Balkan Avrua Dil Türkçe