Abstract
HAYRULLAH EFENDİ VE “ŞIK BEYLER” (SİVİLİZELER\CENTİLMENLER)
Abdülaziz devri mirasyedisi olarak tabir edilen müsrif ve keyif ehli Hayrullah Efendi (1818-1866), bir hekimbaşı ve aynı zamanda tarihçidir. Babası, 1854’te vefat etmiş Hekimbaşı Abdülhak Molla’dır. “Hekimbaşılar” olarak tanınan köklü bir aileden gelir. Tanzimat döneminin ilk seyahat kılavuzu olarak bilinen Yolculuk Kitabı’nı (Avrupa Seyahatnamesi) yazmıştır. Ancak, kendisi daha çok Abdülhak Hamit Tarhan’ın babası olarak tanınır. Lükse düşkün olan Hayrullah Efendi’nin yaşam tarzı, 1870’li yıllarda yayımlanan ilk dönem mizah gazetelerindeki şık beyleri (centilmenler\sivilizeler) hatırlatır. Mirasyedi olmaları ile öne çıkan bu beyler, lüks tüketim alışkanlıkları, borçlanmaları ve parasızlıkları ile mizah gazetelerinin hedefi haline gelmişlerdir. Bu yazıda, Hayrullah Efendi’nin yaşam tarzı ile mizah gazetelerine yansıyan şık beylerin durumları karşılaştırılarak, benzer ve farklı yönleri ele alınacaktır.
Keywords
Hayrullah Efendi, Şık beyler, sivilize, centilmen, mizah.