Abstract
TÜRK TERCÜME EDEBİYATI ÜZERİNE İNCELEMELER: HAREZM TÜRKÇESİ İLE İLK ADAPTASYONLAR
Merkezi Harezm bölgesi olmak üzere İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatındaki öncü eserlerin, Türk dili ve edebiyatında tamamen orijinal karaktere sahip eserlerin yazılması için bir nevi basamak teşkil ettiği ve yazıldıkları dönemin bir geçiş evresi oluşturarak Türk edebiyatına istikâmet verdiği, Türk edebiyatının klasik ve millî bir kimlik kazanana kadar geçen olgunlaşma sürecinin mahsulleri olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca bu eserlerin İslam dininin esaslarının ve gereklerinin öğrenilmesinde, İslam medeniyetinin tanınmasında Türk dünyası için birer kılavuz hüviyetinde, elden ele geçerek istinsah edilip çoğaltılan eserler olduğu bilinmektedir. Öyle ki bu eserler, 15. yüzyıldan itibaren Türkistan’da Çağatay Türkçesine, Anadolu ve Ön Asya’da Osmanlı Türkçesine çevrilmiş ya da söz konusu eserlerden ilham alınarak bu lehçelerde daha orijinal ve Türk kültürüne ait unsurlarla şekillendirilmiş daha millî bir mahiyeti bulunan eserler yazılmıştır. Çalışmada, aslî olarak Arapçadan veya Klasik Farsçadan doğrudan tercüme edilerek yahut adaptasyon yoluyla aranje edilerek 14. yüzyılda Harezm Türkçesiyle yazılmış bu eserler; kullanılan teknik, biçim ve adaptasyon tarzı açısından incelenmiş, kronolojik bir perspektif üzerinde Türk dili tarihi çerçevesinde ele alınmıştır.
Keywords
Türk tercüme edebiyatı, Harezm Türkçesi, adaptasyon.