Batı’da endüstri devrimiyle birlikte yoğun bir göç alan ve çehresi değişen kentlerin, işçi ve burjuva sınıfını oluşturmasının yanı sıra hıza, çalışmaya ve değişime karşı çıkarak gezmeyi, yürümeyi, gözlemi ve yavaşlığı esas alan flaneur (flanör) gibi bir insan tipini de ortaya çıkardığı görülür. İlk kez Baudelaire’nin kullandığı ve ardından Walter Benjamin’in geliştirdiği flanör kavramının, kentte kalabalıklar içerisinde gezerken düşünen, gözlem yapan, birikimini ve sanat eserleri üzerinden ortaya koyan kişiler olarak kullanılmasının bir sonucu olarak eril bir karşılığının bulunduğu ileri sürülür. Flanöre cinsiyetçi bağlamda yaklaşan anlayış ise kadının da kentte serbest bir şekilde gezebileceğini, gözlem yapabileceğini, bilgiye sahip olabileceğini ve birikimini eserlere taşıyabileceğini dile getirerek dişil bir anlamı olan flanöz figürünü açığa çıkarır. Bu anlamda Yıldız Ecevit’in Dante’nin İlahi Komedya’sından esinlenerek kurguladığı Kozmik Komedya (2021) adlı romanının, bir flanözün bilgiyi elde etmek ve varoluşunu anlamlandırmak amacıyla bilinçdışında çıktığı yolculuğu anlattığını söylemek mümkündür. Ecevit, romanda gezen, gözlemleyen, düşünen ve okuyan gibi eylemlerin eril bir kimlikte toplanmasına karşı çıkarak Dantel ismini verdiği bir kadın karakter üzerinden söz konusu eylemlere dişil bir kimliğin de sahip olduğunu gösterir. Dantel’in bilinçdışında yaptığı yolculuğu ile Batı ve Doğu’ya ait şair, yazar ve düşünürleri dikkate sunarak “bilginin romanını” yazdığını ileri sürer. Çalışmada ilk düzlemde, flaneur (flanör) ve flanöz hakkında bilgi verilecek, ardından da Dantel’in “cehennem”, “araf” ve “cennet” olarak adlandırılan kurgusal mekânlarda karşılaştığı karakterler ile olan konuşmaları ve gözlemlerine değinilecektir.
Flanöz, flaneur (flanör), bilgi, bilinçdışı, Dante, yolculuk, varoluş.