Özet


Archaic Elements in Babur's Works

Doğu Türkçesinin doğal mirasçısı olan Çağatay Türkçesinin dil özellikleri, Eski Türkçenin ses ve şekil yapılarının yanı sıra Oğuz ve Kıpçak Türkçesi unsurlarını da bünyesinde barındırmaktadır. Çağatay Türkçesi, klasik biçime doğru evrilirken, mükemmel bir eser külliyatı üretmiştir. Bu eserlerin fonetik ve morfolojik özelliklerinin ayrıntılı bir analizi, Çağatay Türkçesinin Eski Türkçenin bazı dil bilimsel unsurlarını kendi yapısına dâhil ettiğini ve bunları ayırt edici bir özelliğe dönüştürdüğünü ortaya koymaktadır. Ayrıca bazı özellikler, eskicil unsurlar olarak metinlerde yer almaktadır. Mevcut literatürde “arkaik”, “arkaizm”, “eskicil” ve “eskicillik” terimleri birbirinin yerine kullanılmaktadır. Makalede, “eskicil” terimi kullanılmış ve Babur’un eserlerindeki eskicil unsurlar tespit edilmiştir. “Eski Türkçeye özgü olan ve diğer Türk lehçelerinde bulunmayan bazı fonetik ve morfolojik unsurların kullanımı” tanımına uygun olarak, Babur’un kaleme aldığı Babur-nâme, Dîvân, Mübeyyen Der Fıkh ve Risâle-i Vâlidiyye Tercümesi adlı eserler taranmıştır. Böylece eskicil unsurlar tespit edilmiştir. İlk olarak Babur’un eserlerine genel bir bakış sunulmuş, ardından tespit edilen eskicil unsurlar “Fonetik Özellikler” ve “Morfolojik Özellikler” başlıkları altında kategorize edilerek incelenmiştir. İnceleme neticesinde, fonetik özellikler bağlamında, Babur’un eserlerinde birkaç sözcükte, söz içi ve söz sonu /d/ ve /b/ seslerinin korunduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, çok heceli bazı sözcüklerin sonundaki /g/ ve /g/ seslerinin de muhafaza edildiği tespit edilmiştir. Morfolojik açıdan ise Eski Uygur Türkçesinde gerekliliği ifade eden -GUlUK ekinin, Babur’un eserlerinde de birkaç örnekte eskicil unsur olarak kullanıldığı görülmüştür.



Anahtar Kelimeler

Babur, Çağatay Türkçesi, Eskicil, Arkaik


Kaynakça