Özet


Incense Ritual in Classical Turkish Poetry

Tütsü yakma, en eski dönemlerden günümüze kadar süregelen geleneklerden biridir. Eski Türk kültüründe var olan tütsü, Osmanlı döneminde de hem toplum hayatında hem de sarayda görülür. Kokulu bir madde, buhur anlamına gelen tütsü; başta güzel koku yaymak ve kokmak olmak üzere çeşitli amaçlarla buhurdan veya micmer denilen özel kaplarda yakılır. Tütsülük anlamına gelen buhurdan/micmer içerisinde öd, sandal, üzerlik/sipend, misk, anber gibi güzel kokulu ağaç kabuğu, bitki ve maddeler yakılarak etrafa güzel koku yayılır. Altın, gümüş gibi çeşitli maddelerden yapılan bu tütsü kaplarının üzerinde dumanın çıkmasını sağlayan kafesli veya delikli bir kapak bulunur, kimisi bir kaide üzerine oturtulur kimisi zincirle asılır. Kendine has şekli, görüntüsü ve işlevi olan buhurdanlar, nazardan korunma, iyi ruhları çağırma gibi farklı amaçlarla yakıldıkları gibi çeşitli merasimler, karşılamalar, meclisler, hamamlar olmak üzere birçok mekânda da kullanılır. Bütün bunların temelinde ise güzel kokunun ruhsal ve bedensel rahatlatıcı etkisi önemli rol oynamaktadır. Klasik Türk şiirinde de şairler, kültürümüzde önemli bir yere sahip olan tütsü ve tütsü ile ilgili malzemelere şiirlerinde yer vermişlerdir. Bu çalışmada, içerisinde tütsü yakılan buhurdanın/micmerin şekli, yapıldığı malzeme, içerisinde yakılan bitki ve maddeler, yakıldığı mekânlar, yakılma nedenleri, benzetildiği unsurlar ile tütsü yakmaya dair âdet, inanış ve uygulamalar üzerinde durularak tütsü kültürünün Osmanlı dönemindeki klasik Türk şiirine yansıması ortaya koyulacaktır.



Anahtar Kelimeler

Tütsü, Micmer, Buhurdan, Klasik Türk Şiiri


Kaynakça