Abstract
Budist Türk Şiirinden İslamî Dönem Türk Şiirine Aktarım Öğesi Olarak Metaforlar
Günlük hayatta farkında olmadan kullandığımız birçok metafor bulunmaktadır. Bu metaforlar çoğu zaman bilinçaltı ve bilinç dışında gelişen düşüncelerimizin sözcüklere yansımış halleridir. Metaforların sıklıkla kullanıldığı eserler olan manzum metinler ise adeta metaforlarla örülmüştür. Şairlerin farkında olarak ya da olmayarak kullandığı bu metaforlar, anlatımı etkili ve akıcı hale getiren unsurların başında yer almaktadır. İlk İslami dönem eseri olan Kutadgu Bilig, İslami anlayış çevresinde yazılmış bir metin olmasına rağmen içerisinde Budist geleneğin izlerini barındıran bir külliyattır aynı zamanda. Metaforlar açısından da bakıldığında Yusuf Has Hacip’in Budist anlayış doğrultusunda gelişmiş pek çok metaforu eserinde kullandığı görülmüştür. İslami anlayışla örtüşmeyen ya da tamamıyla Budist anlayışı çevresinde gelişmiş metaforlar, Yusuf Has Hacip’in beslendiği kaynaklar olan çoklu din anlayışı çevresinde açıklanabilecektir. Kutadgu Bilig’de yer alan kadına negatif bakış açısı, çocuklara bakış ya da dünya algısı ve ihtiraslara kadar pek çok konu bu minvalde değerlendirilecektir. Metaforların oluşumları da bir milletin ortak hafızasına dayalı olduğundan yeni bir eserin eski bağlardan kültürden ve dinden arındırılmış olduğunu düşünmek mümkün değildir. Metinler arasılık yöntemi ile bir metne bakıldığında eski geleneğin izlerini bulmak hiç de şaşırtıcı olmayacaktır.
Keywords
Budizm, İslamiyet, Şiir, Yusuf Has Hacip, Metaforlar