MEMLÛK DÖNEMİ TÜRKÇE SÖZLÜKLERİNİN YAPISI
(THE STRUCTURE OF TURKISH DICTIONARIES IN MAMLUK PERIOD
)
|
Yazar
|
:
Sami Baskın
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2012
|
|
Sayı |
:
1
|
|
Sayfa |
:
23-43
|
|
Doi |
:
http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut183
|
|
|
Özet
Memlûk devleti, 1250 yılında Mısır ve çevresinde çoğunluğu Türklerden oluşan kölelerin kurduğu bir devlettir. Yavuz Sultan Selim’in Ridaniye Seferine (1517) kadar hüküm sürmüştür. Halkının çoğu Arap olan bu devlette idareciler Türk’tür. Saray dili de Türkçedir. Bu yüzden Memlûklular döneminde halkın Türkçe öğrenmeye teveccühü fazladır. Bu teveccühe cevap verebilmek maksadıyla dönemin eğitim öğretim anlayışına uygun olarak iki dilli dil bilgisi-sözlük diye adlandırılabilecek eserler hazırlanmıştır. Kitâbu’lİdrak Li-Lisani’l-Etrâk, Ed-Dürretü?l-Mu?iyyeti fi?l-Lugati?t-Türkiyyeti, EtTu?fetu’?-Zekiyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye, Kitab-ı Mecmu?ı Tercüman-ı Türki ve ?Acemi ve Mugali, El-Kavaninü’l-Külliyye Li-Zabti’l-Lugatı’t-Türkiyye vb. kitaplar bu türdendir. Bu çalışmada, Memlûk döneminde (13-15. yy) Araplara Türkçe öğretimi amacıyla yaygın biçimde kullanılan eserler hazırlanma biçim ve yöntemleri bakımından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Böylece Memlûk döneminin eserleri arasındaki yapısal fark ve benzerlikler ortaya çıkarılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Memlûk Dönemi, Dil Bilgisi-Sözlük, Türkçe Öğretimi.
Abstract
Mamluk State was founded by slaves mainly composed of Turks in 1250 in Egypt and around. It reigned over until Yavuz Sultan Selim’s Ridaniya Expedition (1517). In this state most of which consists Arabs ,executives were Turks. House Language was Turkish. Therefore, during Mamluk period people showed a considerable tendency to learn Turkish. With the aim of explaining this tendency, in accordance with the education conception of that period, works which may be named as the bilingual grammar-dictionary were prepared. Books like Kitâbu’l-İdrak Li-Lisani’l-Etrâk, Ed-Dürretü?l-Mu?iyyeti fi?lLugati?t-Türkiyyeti, Et-Tu?fetu’?-Zekiyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye, Kitab-ı Mecmu?ı Tercüman-ı Türki ve ?Acemi ve Mugali, El-Kavaninü’l-Külliyye Li-Zabti’l-Lugatı’tTürkiyye are of this type. In the study, works mainly used with the purpose of teaching Arabs Turkish Language in Mamluk period (13-15. century) were analysed comparatively in terms of preparation formats and methods. Thus, structural differences and similarities among works of Mamluk period have been uncovered.
Keywords
Mamluk Period, Grammar-Dictionary, Teaching Turkish_