Porto - Demo Blog 5

Yazar	: Yasemin Baki
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2012
Sayı	: 2
Sayfa	: 37-57
Doi	: http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut201

Özet
Türk kültür ve edebiyatının önemli kaynaklardan olan menkıbeler, Dinî-Tasavvufî Türk halk edebiyatı ürünlerindendir. Bir velinin hayatını kutsamak, onun bağlı olduğu tarikatın yaygınlaşmasını sağlamak ve müritleri yetiştirmek gibi amaçlarla yazılan menkıbeler; toplumun sosyal yapısı ve değer yargıları hakkında bilgi veren yarı kutsal metinlerdir. Menkıbeler, İslamiyet’in Orta Asya ve Anadolu’da yaygınlaşmasında önemli bir işlevlere sahiptir. İslâmî ülkelerde kurulan tarikatların giderek yaygınlaşması ile tasavvuf, Türk toplumunu da kısa sürede etkisi altına almış ve menkıbelerde yaygın bir tür hâline gelmiştir. Türklerin İslamiyet öncesi inanç sisteminde toplumda önemli işlevlere sahip olan “ozan” ve “kam”lar; tasavvufî yaşayışın yaygınlaşmasıyla edebiyatımızda “veli” denilen güçlü bir karaktere dönüşmüştür. Veliler, belli terbiye usulleri ile insan yetiştirme görevlerini yerine getirirken sanat ve edebiyat vasıtasıyla düşüncelerini geniş halk kitlelerine yaymışlardır. Anadolu’da bu misyonun temsilciliğini yapan şahsiyetlerden biri de Mevlânâ’dır. Kendinden önceki mutasavvıflar hakkında geniş bilgiye sahip olan Mevlânâ, Mesnevî adlı eserinde menkıbelere çokça yer vermiştir. Bu çalışmada, Mevlana’nın Mesnevî’de yer verdiği menkıbeler özetlenmiş ve adı geçen velilerin yaşam öyküleri hakkında kısa bilgiler verildikten sonra bu velilerin isimleri ve tarihi kişiliklerinin bilinmesi kıstasına dayanarak Mesnevî’deki menkıbeler sınıflandırılmıştır. Ayrıca çalışmada; bu menkıbelerin sonunda yer alan öğütler özetlenerek verilmiş ve Mevlânâ’nın bu menkıbeleri anlatış gayesi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler
Mevlânâ, Mesnevî, Menkıbe, Veli

Abstract
Theepıcs, importantsources of Turkish culture and literature, religious-mystical folk literature of Turkish products. Bless the lives of a parent, its affiliates, and toensure the spread of the cult followers post epıcs the purposes of educating the society and values that provide information about the social structure of semi-sacred texts. Epıcs, has an important function in the expansion of Islam in Central Asia and Anatolia. Established in countries with increasing prevalence of the Islamic Sufiorders, who under the influence of Turkish society, and in a short time has become a common type epıcs. Turks’ pre-Islamic belief system that has important functions in society ‘poet’ and ‘cam’s; experience an expansion of mystical literature ‘saint’ has evolved into the so-called strong character. Sufis, certain training procedures and human breeding performance of their duties masses disseminated his thought sthrough art and literature. One of the Mawlânâ, who made this mission, the representative of Anatolia. Its predecess or, which has a vast knowledge of mystics Mawlânâ, Mathnawistory, a lot has included in his book. In this study, Mawlânâ’s Mathnawi in the name of thee pıcs, summarized and brief information about the life stories of the after saints, the saints’ names and the date is given on the basis of the criterion of knowledge of personality Mathnawi’ epıcs classified. In addition, study advice at the epıcsend of this and thise pıcs, the narrative summarizing the purpose of Mevlana is given and discussed.

Keywords
Mawlânâ, Mathnawi, Epıcs, Saint