Porto - Demo Blog 5

Yazar	: Erdoğan Boz
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2019
Sayı	: 18
Sayfa	: 11-23
Doi	: http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut274

Özet
Oğuz Türkçesinin 13. yüzyılda Anadolu sahasında eser vermiş önemli şahsiyetlerinden biri Ahmed Fakih’tir. Şairin bilinen iki eseri vardır ve bu iki eserin bilimsel yayınları yıllar önce (Çarh-nâme 1956, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerife 1974) yapılmıştır. Şair ve eserleri hakkında verdiğimiz bilgiler, genel olarak alan literatüründe kabul görmüş olmakla birlikte aynı adı taşıyan birden çok şair olduğu ve adı geçen eserlerin de ayrı ayrı şairlere ait olabileceği tartışılmıştır (bk. Osman Fikri Sertkaya “Ahmed Fakih Anadolu'da Türkçe Eserler Veren Mutasavvıf Şair”). Bizim çalışmamızın amacı elimizdeki çevriyazısı yapılmış metinlerden hareketle “Aitlik Tespitine Yönelik” biçimbilgisel bir karşılaştırma yaparak tartışmalara bir açıklık getirmektir. Elbette eser karşılaştırmaları biçimbilgisi dışında sesbilgisi, sözvarlığı, sözdizimi ve üslup açısından da yapılabilir. Bizim biçimbilgisini tercih etmemizin nedeni biçimbilgisinin daha somut veriler sunuyor olmasıdır. Ele alınacak her iki eserin manzum olması ayrıca içeriklerinin nispeten benzemesi karşılaştırma için olumlu yönler olarak görülebilecekken eserlerin beyit sayıları arasındaki önemli fark elde edilecek kimi sonuçları tartışmalı kılabilir. Eserlerin taranmasında çoklu biçimbirimlere sahip eylem ulamları tercih edilecektir. Bunlar eylemsiler (ad-eylem, ortaç ve ulaçlar), yüklem ulamları (zaman, kiplik ve kişi) olarak belirlenmiştir. Yöntem olarak her bir eser yukarıda belirlenmiş olan ulamlar dikkate alınarak taranacak ve elde edilen veriler tek bir tabloda birleştirilerek görsel bir karşılaştırmaya imkân sağlanacaktır. Bundan sonra tablolardaki verilerden hareketle değerlendirme yapılarak bir sonuca varılacaktır

Anahtar Kelimeler
Eski Anadolu Türkçesi, Ahmed Fakih, Çarh-name, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerife

Abstract
Ahmed Fakih is one of important people produced literary work on Anadolu area in 13. Century. There are two works known belonging the poet and scientific publications of these works (Çarh-nâme 1956, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerife 1974) were done years ago. The information we have given about the poet and his works was accepted on the literature of this field but it was argued that there were more than one poets with the same name and these works might be belong to different poets (see Osman Fikri Sertkaya “Ahmed Fakih Anadolu'da Türkçe Eserler Veren Mutasavvıf Şair”). The aim of our paper is to make clear the discussions by doing a morphological comparison for detection of belonging based on transcribed texts. Surely comparison of works can be done in terms of fonology, vocabulary, sentax and literary style apart form morphology. The reason of our morphological preference is that morphology presents more perceptible evidences. It may regard positive side of comparison that both of works will be discussed are poetical but the important difference between couplet numbers of the works can do problematic some results will be obtained. Verb categories having multiple morphemes will be prefer on scanning of the works. These categories were determined as verbals (verbal nouns, verbal adjectives, gerundiums) and predicate categories (tense, modality, person). Within the method of this paper, every work will be scanned considering the categories determined above and a visual comparison will be made possible by combining all data obtained in one table. Next, a conclusion will be acquired by evaluating in terms of the data on the table.

Keywords
Old Anatolian Turkish, Ahmed Fakih, Çarh-name, Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerife