+{DAn} Durum Biçimbirimi (Yükleyenlerin Üye Yapısı ve Anlamsal Rolleri).
(+{DAn} Case Morpheme (Argument Structure And Semantic Roles Of Predicators).
)
|
Yazar
|
:
Nazmi Alan
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
49-82
|
|
Doi |
:
http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut281
|
|
|
Özet
Geleneksel dilbilgisinde ayrılma, çıkma, uzaklaşma, ablatif vb. olarak adlandırılan +{DAn} durum biçimbirimi, biçimbilgisinin ötesinde birtakım sözdizimsel ve anlamsal ilişkiler kurar. Bu çalışmada, +{DAn} durum biçimbiriminin eylem ile ad arasında kurduğu morfosentaktik ilişki ele alınmıştır. Üye yapısı (argument structure), durum dilbilgisi (case grammar) ve anlamsal roller (semantics roles) gibi dilbilimsel yaklaşımlardan faydalanılmıştır. Sözdizimsel yapıda üyelerine +{DAn} durum biçimbirimi yükleyen eylemler ve bu eylemlerin üye yapıları saptanarak +{DAn} durum biçimbirimi yüklenen üyelerin mantıksal düzeyde yüklendiği anlamsal rolleri belirlenmeye çalışılmıştır.Çalışmada, +{DAn} durum biçimbirimi yükleyen 817 anlama sahip 481 eylem tespit edilerek esas alınmıştır. Tespit edilen eylemler, Cumhuriyet döneminde yazılan roman, hikâye, şiir, tiyatro, anı, gezi yazısı, masal vd. türlerdeki eserler taranarak örneklendirilmiştir. Üyelerine +{DAn} durum biçimbirimini yükleyen eylemlerin +{DAn}; +{I} ve +{DAn}; +{DAn} ve +{A}; +{I}, +{DAn} ve +{A} üye yapılarını sergilediği görülmüştür. Ayrıca +{DAn} durum biçimbirimini yüklenen üyelerin mantıksal yapıda kaynak, sebep, içerik/konu, uyarıcı, güzergâh, materyal, faydalanan, söyleyen ve miktar rollerini yüklendiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
+{DAn} durum biçimbirimi, üye yapısı, anlamsal roller
Abstract
+{DAn} case morpheme, which is called ablative etc. in traditional grammar, establishes syntactic and semantic relationships beyond morphology. One of the functions of + {DAn} case morphemes is to establish a syntactic relationship between verbs and nouns. In this study, linguistic approaches such as argument structure, case grammar and semantic roles were utilized. Verbs predicating +{DAn} case morpheme to the nouns in the syntax structure and the argument structures of these verbs were determined. The semantic roles of these names in the deep structure were determined. In this study, 817 meanings of 511 identified verbs was determined and taken as basis. The identified verbs are exemplified suitably scanning written in the republic period in such genres like novels, stories, poems, plays, memoirs, travel writings and tales etc. As a result of the study +{DAn}; +{I} ve +{DAn}; +{DAn} ve +{A}; +{I}, +{DAn} ve +{A} argument structures were determined and source, reason, content/theme, stimulus, path, material, beneficiary, sayer and measure roles were determined.
Keywords: +{DAn} case morpheme, argument structure, semantic role
Keywords
+{DAn} case morpheme, argument structure, semantic role