Mit ve Efsanelerdeki “Çingene” Algısının Türkçe Atasözü, Deyim ve Kalıp Sözlerdeki Görünümleri
(Perception of Gypsy in Myths and Legends Appearance in Turkish Proverbs, Idioms and Phrases )

Yazar : Merve Ergüt    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2021
Sayı : 24
Sayfa : 85-94
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut401
    


Özet
Ortak tarihî ve coğrafî iklimi paylaşan toplum, varlığını korumak için kültürel birikimlerini, toplumların dünü, bugünü, yarınlarının görüntüleri olan söz varlığı aracılığıyla kuşaktan kuşağa aktarır. Söylemin gelecek kuşaklara aktarılan bir yapı olması, toplumu oluşturan bireylerin görüşleri, değer yargıları, inançları, hayat felsefelerini içeren söz varlığı unsurlarını önemli kılar. Millî, manevî süzgeçlerden geçerek bugünlere ulaşan değer yargıları; millî kimlik ve şuur üzerine inşa edilen geleneksel unsurlar; toplumsal olgu ve olaylar, ataların kültür mirası olan söylemlerde kendini gösterir. Söze ve yazıya dökülmüş bir araç olmaktan öte toplumsal bir ruh barındıran dilin söz varlığı, sözlü ve yazılı iletişim anında sıklıkla kullanılan sözcükler, atasözü, deyim, kalıp sözler gibi dilsel yapılardan meydana gelir. Bildirişim anında söylemi üreten bireyler, zaten sosyal yapıda mevcut olan düşünce kalıplarına göre bu söylemi üretirler. Bu nedenle bir toplumu iyi analiz etmek için dil üzerine yoğunlaşmak, söylem çözümlemeleri yapmak gerekir. Bireylerin iletişim anında tam olarak ne söylediği, iletisine neleri, niçin dâhil ettiği, neden böyle bir söylemi tercih ettiği gibi soruların cevaplarına, söylemin yaratıldığı toplumun zihinsel yapısını ortaya koyacak psikolojik, sosyolojik ve kültürel çözümlemelerle ulaşılabilir. Bu çalışmada, söz varlıklarında Çingene adının neden, niçin geçtiğine söylem çözümsel olarak bakılacak, bu söylemlerin tarihsel bir geçmişi olduğu ve toplumun ortak kültür mirasları oldukları ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler
söylem çözümlemesi, kültür, söz varlığı, Çingene, ötekileştirme

Abstract
Sharing a common historical, geographical climate, the society transfers cultural accumulations from generation to generation through vocabulary in order to preserve its existence. The fact that discourse is the structure that is passed on to future generations makes the vocabulary elements that include the opinions, beliefs, life philosophies of the individuals that make up the society important. Value judgments reaching today through national, spiritual filters; traditional elements built on national identity, consciousness; social facts, events manifest themselves in discourses that are the cultural heritage of the ancestors. Individuals who produce discourse at the time of communication produce this discourse according to the thought patterns already present in the social structure. Answers to questions such as exactly what individuals say at the time of communication, what, how they include in their message, why they prefer such a discourse, can be reached through psychological, sociological, cultural analyzes that will reveal the mental structure of the society in which the discourse is created. In this study, the discourse on why and why the name Gypsy is mentioned in word entities will be analyzed analytically, it will be revealed that these discourses have a historical past and that they are common cultural heritage of the society.

Keywords
discourse analysis, culture, word asset, Gypsy, othering