Sinop'ta Halk Hekimliği ve Halk Dilinde Sağlık Deyişleri
(Folk Medicine and Health Sayings In Folk Language In Sinop )

Yazar : Ergün Acar    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 29
Sayfa : 100-176
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut499
    


Özet

Folk medicine has been practiced since mythological times, sometimes to get rid of diseases and sometimes to protect; Today, it can be defined as a set of empirical, rational or magical-religious traditional procedures for the purpose of diagnosing and curing diseases in cases where there is difficulty in reaching treatment or when modern medicine cannot be a cure and is insufficient. As in many parts of Anatolia, folk medicine is very common in Sinop and its region. In our study, the folk medicine practices in Sinop were discussed and the treatment methods applied by the local people were revealed in the light of the information obtained by the field research method. Physicians who are given names such as Ocaklı, Ocakçı, Leave, Oğmacı, Sinıkçı in Sinop; magically, by transcribing, parpuling, emery made from plants, emery of animal and mineral origin, fumigation, waving, entanglement, hair, adornment, lead pouring, cutting, question and answer, washing, peeling and freezing, making changes, reading and blowing, bloodless by sacrificing, quartering, naming, spitting, veiling, groping, reining, circling, frightening, waving, meeting, making sevens and eights, amulets, slicing, shearing, navel plastering, nailing, stealing, nailing, from evil spirits abduction treatments are carried out. It is seen that these treatments, in which old Turkish beliefs and traditions are blended with Islamic motifs, have survived to the present day. In our study, we compared and evaluated the treatment methods based on the cultural background and applied from the past to the present with the old Turkish belief system. We created our study by compiling from source people with semi-structured interview technique. We presented the source person list as a list at the end of our study. In addition, we have revealed the vocabulary related to folk medicine in the dialects of Sinop and its region, together with place names.



Anahtar Kelimeler

Sinop, Sinop and Its Region Dialects, Folk Medicine, Health Terms, Vocabulary.



Abstract

Halk hekimliği, mitolojik devirlerden beri kimi zaman hastalıklardan kurtulmak kimi zaman da korunmak maksadı ile uygulanan; günümüzde ise tedaviye ulaşmakta güçlük çekilen ya da modern tıbbın çare olamadığı, yetersiz kaldığı durumlarda hastalıkları tanılama ve sağaltma amacı ile yer yer ampirik, rasyonel veya büyüsel-dinsel geleneksel işlemler bütünü olarak tanımlanabilir. Anadolu'nun pek çok yerinde olduğu gibi Sinop ve yöresinde de halk hekimliği oldukça yaygındır. Çalışmamızda Sinop'taki halk hekimliği uygulamaları ele alınmış ve alan araştırması yöntemi ile elde edilen bilgiler ışığında yöre halkının başvurduğu tedavi yöntemleri ortaya konmuştur. Sinop'ta ocaklı, ocakçı, izinli, oğmacı, sınıkçı gibi adlar verilen hekimlerce; büyüsel yolla, transla, parpulamayla, bitkilerden yapılan emlerle, hayvan ve maden kökenli emlerle, tütsülemeyle, dalgaya vermeyle, dolamayla, saçıyla, ziyratla, kurşun dökmeyle, kesmeyle, soru ve cevap yoluyla, yıkamayla, soyup ayazlamayla, değişik yapmayla, okuyup üflemeyle, kansız kurbanla, çeyreklemeyle, ad bozmayla, tükürmeyle, duvaklamayla, gursak görmeyle, dizginlemeyle, çemberden geçirmeyle, korku basmayla, sallamayla, görüştürmeyle, yedili ve sekizli yapmayla, muska yazdırmayla, kıyılmayla, kırklamayla, göbek sıvamayla, çıvlamayla, dil çalmayla, çivilemeyle, kötü ruhlardan kaçırmayla sağaltımlar yapılmaktadır. Eski Türk inanç ve geleneklerinin İslâm motifleriyle harmanlandığı bu sağaltımların günümüze kadar ulaştığı görülür. Çalışmamızda kültürel geçmişe dayanan ve geçmişten günümüze uygulanan tedavi yöntemlerini eski Türk inanç sistemiyle karşılaştırıp değerlendirdik. Çalışmamızı yarı yapılandırılmış mülakat tekniğiyle kaynak kişilerden derleme yaparak oluşturduk. Kaynak kişi listesini çalışmamızın sonunda liste hâlinde sunduk. Ayrıca Sinop ve yöresi ağızlarında geçen halk hekimliği ile ilgili söz varlığını yer adlarıyla birlikte ortaya koyduk.



Keywords

Sinop, Sinop ve Yöresi Ağızları, Halk Hekimliği, Sağlık Terimleri, Söz Varlığı.