Porto - Demo Blog 5

Derleme Sözlüğü is one of the most important sources of today’s Anatolian dialects. It also constitutes a source for studies on Anatolian dialects. In addition, it is a dictionary that brings together the words of the daily spoken language of the Anatolian people and reveals the rich vocabulary of Turkish. In the Derleme Sözlüğü, which includes the rich vocabulary of Anatolian dialects, fruit names also have a large place. While the fruit names in the dictionary are named by the Anatolian people, they give us some information about the shape, color, taste of the fruits and the region where they are grown. While naming these fruits, the Anatolian people used certain criteria such as person, place and analogy. Fruit names such as “antalya muşmulası, antep karası” are named after the region where it grows. However, fruits are also named based on analogy. These comparisons were made in two ways. In the first, fruit names such as “ak kadın parmağı, alabacak” are made by analogy with the human organ. In the second, fruit names such as “alatavşan üzümü, çal kirazı, daş kiraz” are made by analogy with the characteristics of animals, plants and other beings. Fruit names originating from personal names are also seen in the Derleme Sözlüğü. “ahmedbey, bahar, güven” vb. names are used as fruit names in Anatolian dialects. Thus, it was seen as a result of the study that the people in Anatolian took the region where the fruits were grown and the names of people while naming the fruits, and that they also named some organs of people and animals by analogy with the fruits. In the first part of the study, fruit nomenclature originating from place names, fruit nomenclature originating from personal names in the second part, fruit nomenclature based on analogy are included in the last part. All fruit names related to place, person and analogy have been determined and the region in which they are used is given as province and district besides the fruit names. In the study, it is aimed to reveal the richness of Turkish vocabulary by explaining how fruit nomenclature is formed and to contribute to Derleme Sözlüğü studies by identifying fruit names that exist in some works but do not exist in Derleme Sözlüğü.

Derleme Sözlüğü, Fruit, Fruit Nomenclature.

Derleme Sözlüğü günümüz Anadolu ağızlarının en önemli kaynaklarından biridir. Anadolu ağızları üzerine yapılan çalışmalar için de kaynaklık teşkil etmektedir. Ayrıca Anadolu halkının günlük konuşma dilindeki sözcüklerin bir araya getirildiği ve Türkçenin zengin söz varlığını ortaya çıkaran bir sözlüktür. Anadolu ağızlarının zengin söz varlığını içeren Derleme Sözlüğü’nde meyve adları da geniş yer tutmaktadır. Sözlükte yer alan meyve adları, Anadolu halkı tarafından isimlendirilirken bizlere meyvelerin şekli, rengi, tadı ve yetiştiği yöre hakkında bazı bilgiler vermektedir. Anadolu halkı bu meyveleri adlandırırken de kişi, yer ve benzetmeye dayalı gibi bazı belirli ölçütler kullanmıştır. “antalya muşmulası, antep karası” gibi meyve adları yetiştiği yöre ile adlandırılmıştır. Bununla birlikte meyveler, benzetmeye dayalı bir şekilde de adlandırılmıştır. Söz konusu benzetmeler, iki şekilde yapılmıştır. Birincisinde “ak kadın parmağı, alabacak” gibi meyve adları, insan organına benzetilerek yapılmıştır. İkincisinde “alatavşan üzümü, çal kirazı, daş kiraz” gibi meyve adları, hayvanların, bitkilerin ve başka varlıkların özelliklerine benzetilerek yapılmıştır. Kişi adlarından kaynaklanan meyve adları da Derleme Sözlüğü’nde görülmektedir. “ahmedbey, bahar, güven” vb. isimler meyve adı olarak Anadolu ağızlarında kullanılmaktadır. Böylelikle Anadolu’daki halkın meyveleri isimlendirirken meyvelerin yetiştiği yöreyi ve kişi adlarını esas aldığı, bunun dışında insanların ve hayvanların bazı organlarına meyveleri benzeterek adlandırma yaptıkları çalışma sonucunda görülmüştür. Çalışmanın birinci bölümünde yer adlarından kaynaklanan meyve adlandırmalarına, ikinci bölümünde kişi adlarından kaynaklanan meyve adlandırmalarına, son bölümünde ise benzetmeye dayalı meyve adlandırmalarına yer verilmiştir. Yer, kişi ve benzetme ile ilgili tüm meyve adları tespit edilip hangi yörede kullanıldığı da meyve adlarının yanında il ve ilçe olarak verilmiştir. Çalışmada meyve adlandırmalarının nasıl oluştuğunu açıklayarak Türkçenin söz varlığının zenginliğini ortaya koyma ve bazı eserlerde var olan fakat Derleme Sözlüğü’nde var olmayan meyve adlarını tespit ederek Derleme Sözlüğü çalışmalarına katkı sağlama amaçlanmaktadır.

Derleme Sözlüğü, Meyve, Meyve Adlandırmaları.