Üç Değerli Mantık ve Dede Korkut Destanları
( Trivalent Logic And Dede Korkut Epics )

Yazar : Kerime Üstünova    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 31
Sayfa :
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut553
    


Özet

In this study, the detailed analysis of the work named “Kitabı Dede Korkut” ve Gayri-Selis Mantık (“The Book of Dede Korkut” and Fuzzy Logic), which is prepared in the triangle of literature-language-logic, and which is believed to have a sociological dimension, instructive, eye-opening and guiding features in Turkology, will be discussed. This work, in which the principles of a theory known as Fuzzy Logic / Bulanık Eseme / Puslu Mantık / Çoklu Değerler Mantığı / Çoklu Mantık, are applied to a folk epic for the first time, was written by Kemal Abdulla-Refik Aliyev. It is thought that the first application of the mathematical logic theory (Fuzzy Logic) called Çoklu Değerler Mantığı, which was put forward by a Turkish philosopher (Lütfi Aliasker Zade), to the Dede Korkut Epics increased the value of the study. In addition, the fact that the Dede Korkut Epics bring to light the democratic way of thinking that settled in the thought system of our ancestors from the hidden language layers, doubles the value of the book. The work, which is hoped to guide and shed light on other studies, consists of the introduction part in which the importance of Dede Korkut Epics is reminded once again and its value is emphasized, five articles in which the fuzzy logic theory is applied on Dede Korkut Epics, summary and bibliography. The work has shown us that the democratic approach in the way of thinking of the creators of the Dede Korkut Epics is not a coincidence. Multiple choice possibilities and democratic approach, which are the basic principles of fuzzy logic, have survived to the present day through literary texts as a characteristic of our people.



Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Epics, trivalent logic, state of doubt, fuzzy information



Abstract

Bu çalışmada edebiyat-dil-mantık üçgeninde hazırlanan, sosyolojik boyutlu, öğretici, ufuk açıcı ve yönlendirici özellikleriyle Türklük Bilimi’nde ses getireceğine inanılan “Kitabı Dede Korkut” ve Gayri-Selis Mantık (“The Book of Dede Korkut” and Fuzzy Logic) adlı eserin ayrıntılı incelemesi ele alınacaktır. Fuzzy Logic / Bulanık Eseme / Puslu Mantık / Çoklu Değerler Mantığı / Çoklu Mantık adlarıyla karşılanan bir kuramın ilkelerinin, ilk kez bir halk destanına uygulandığı bu eser, Kemal Abdulla-Refik Aliyev tarafından kaleme alınmıştır. Bir Türk filozof (Lütfi Aliasker Zade) tarafından ortaya atılan, Çoklu Değerler Mantığı adlı matematiksel mantık kuramının (Fuzzy Logic) Dede Korkut Destanlarına ilk kez uygulanmasının çalışmanın değerini artırdığı düşünülmektedir. Ayrıca Dede Korkut Destanları’nın gizli dil katmanlarından, ecdadımızın düşünce sistemine yerleşen demokratik düşünce tarzını gün ışığına çıkarması, kitabın değerini ikiye katlamaktadır. Başka çalışmalara yön vereceği, ışık tutacağı umulan eser; Dede Korkut Destanları’nın Türk edebiyatı için ne anlama geldiğinin bir kez daha anımsatılarak değerinin vurgulandığı giriş bölümü, puslu mantık kuramının Dede Korkut Destanları üzerinde uygulamasının yapıldığı beş yazı, özet ve kaynakçadan oluşmaktadır. Eser bize göstermiştir ki Dede Korkut Destanları’nı yaratanların düşünce tarzında demokratik yaklaşım tesadüf değildir. Puslu mantığın temel ilkesi olan çoklu seçim olanakları ve demokratik yaklaşım tarzı, halkımıza has bir özellik olarak edebî metinler aracılığıyla günümüze kadar gelmiştir.



Keywords

Dede Korkut Destanları, üç değerli mantık, puslu mantığın mantığı, puslu bilgi