EVLİYA ÇELEBİ SEYAHAT-NÂMESİNDE BALKANLAR VE AVRUPA COĞRAFYASINDAKİ DİLLER VE TÜRKÇE ÜZERİNE YAZILANLAR
(The Balkans In Evliya Çelebi’s Seyahat-nâme and Languages in Europe Region and Wrings on Turkish )

Yazar : Ali Yıldırım    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2016
Sayı : 9
Sayfa : 107-115
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut62
    


Özet
Evliya Çelebi Seyahat-nmesinin on ciltlik eserinin iki beş altı yedi ve sekizinci ciltleri Çelebi’nin Balkan ve Avrua coğrafyasına farklı zamanlarda yatığı seyahatlerden oluşmaktadır. Balkan ve Avrua coğrafyasında Türk varlığı Osmanlı Devletinin kuruluşundan da ncelere gitmektedir. Ancak ciddi ilerleme ve fetihle birlikte Viyana’ya kadar ilerleme on altıncı yüzyılın ikinci yarısı ve on yedinci yüzyılın ilk yarısında gerçekleşmiştir. Evliya Çelebi’nin seyahatini gerçekleştirdiği yıllarda bu genişlemenin nihai sınırlarda olduğu bilinmektedir. Kaldı ki Balkan coğrafyası Çelebi’nin seyahatini yatığı yıllarda yaklaşık üç drt asırlık bir Türk varlığı ile birliktedir. Dolayısıyla Türk kültürünün bu blgelerdeki diğer toluluklar ve kültürleri üzerine muazzam bir etkisi sz konusudur. Evliya Çelebi Seyahatnamesinin altıncı cildi tamamen Balkan ve Avrua coğrafyasına aittir. zellikle sefere çıkan ordu birlikleri ile gerçekleştirdiği bu seyahatleri nemli askeri ynleri kasamaktadır. Ancak Çelebi’nin sosyal ynünün kuvvetli olması zek kıvraklığı edebi ynü aynı zamanda bu yredeki müslim gayri müslim tolulukların giyim-kuşam yeme-içme inanç ticaret sosyal yaşam kültürel ve edebi ynlerinin tesitinde oldukça işe yaramış gzükmektedir. Çelebi’nin zellikle üzerinde durduğu hususlardan biri de bu blgedeki tolulukların hangi dil ve dilleri konuştukları ve Türkçeyi ne derece bildikleri üzerine yoğunlaşmıştır. Çelebi bir dilci hassasiyeti ile yerine gre ağız hususiyetini yerine gre etimoloik denemesini yerine gre dillerin geçmişlerine ynelik bilgilerini ortaya koymaktadır. Bir diğer zelliği ise zellikle Müslümanların kadın-erkek adları ve bunun yanı sıra kle ve cariye adlandırmaları hakkındaki bilgileridir.

Anahtar Kelimeler
Evliya Çelebi Seyahat-name Balkan Avrua Dil Türkçe

Abstract
Evliya Celebi Travel-book to of the ten-volume ork five si seven and eight volumes consists of his travels Chalabi Balkan region and Euroe at different times. Turkish resence in the Balkan region and Euroe is to go before the establishment of the Ottoman Emire. Hoever significant rogress and conuest ith rogress until the second half of the siteenth century Vienna and took lace in the first half of the seventeenth century. Evliya Çelebi's travel in the years hen it is knon that erforms the eansion is the final frontier. Moreover Balkan geograhy in the years that made the tri Chalabi is associated ith a nearly three of four centuries of Turkish resence. Therefore there is such an enormous imact on other communities and cultures in this art of the Turkish culture. Evliya Celebi the sith volume of travel-book is a holly oned Balkan and Euroean geograhy. that travels ith the troos that articular time to erform covers imortant asects of the military. Hoever the strong social asect of Chalabi mental agility literary direction I'm also Muslim in this region nonMuslim communities of the customary clothing food religion commerce social life seems rather to have orked in the cultural and literary asects identified. and hat language they seak Turkish and one of the languages of the communities in this region articularly on issues that sto Chalabi has focused on ho much they kno. Chalabi the mouth is characterized by a linguist into lace ith recision according instead the etymological essay reveals the information on the history of the language as aroriate. Another feature is esecially Muslim omen and men names and information about it as ell as naming slaves and concubines.

Keywords
Evliya Celebi Travels-book the Balkans Euroe language Turkish