Porto - Demo Blog 5

Dictionaries, which are among the primary reference sources in foreign language teaching, have been indispensable educational materials in the Ottoman education system. During this period, many dictionaries in various forms and sizes were written, especially for the teaching of Arabic and Persian. One type of dictionary that gained significant popularity due to its assistance in memorizing words easily and retaining them in memory for a longer time is the rhymed dictionary. In previous studies, the existence of over eighty rhymed dictionaries has been identified. One of these, Tuhfe-i Âmidî, which forms the subject of this study, is an example of a rhymed Arabic-Turkish dictionary compiled in the second half of the 17th century. The author of the work, a poet with the pen name Âmidî, whose biography is not available in sources, wrote the work in 1088/1677-78. The work consists of a preface, 21 stanzas with line counts ranging from 9 to 18, and a conclusion section. Including the preface and conclusion, the total number of verses is 307. The work contains nearly 1000 Arabic words or phrases with their Turkish equivalents, without following a particular organizational pattern. The work, which is a successful example of its genre both in form and content, appears as a medium-sized dictionary compared to others of the same type. In this study, after some evaluations of the form and content features of Tuhfe-i Âmidî, the only known manuscript of which is registered under number 181/3 in the Reşid Efendi Collection of the Süleymaniye Library, a translation of the text is provided.

Classical Turkish Literature, 17th Century, poetic dictionary, Tuhfe-i Âmidî.

Yabancı dil öğretiminde temel başvuru kaynaklarının başında yer alan sözlükler, Osmanlı eğitim sisteminin vazgeçilmez eğitim malzemelerinden biri olmuştur. Bu dönemde başta Arapça ve Farsçanın öğretimine yönelik, farklı şekil ve hacimlerde birçok sözlük kaleme alınmıştır. Sözlük türlerinden biri de kelimelerin kolay ezberlemesine ve hafızada daha uzun süreli tutulmasına yardımcı olmaları bakımından oldukça rağbet gören manzum sözlüklerdir. Şimdiye kadar yapılan çalışmalarda seksenin üzerinde manzum sözlüğün varlığı ortaya konmuştur. Böyle bir gayretin neticesinde tespit edilen ve bu çalışmanın konusunu teşkil eden Tuhfe-i Âmidî de 17. yüzyılın ikinci yarısında Arapça-Türkçe şeklinde tanzim edilen manzum sözlük örneklerinden biridir. Hayatı hakkında biyografik kaynaklarda bilgi bulunmayan Âmidî mahlaslı bir şair tarafından 1088/1677-78 yılında kaleme alınan eser; mukaddime, beyit sayısı 9 ile 18 arasında değişen 21 kıt‘alık sözlük ve hâtime bölümlerinden müteşekkildir. Mukaddime ve hâtime bölümleri de dâhil olmak üzere toplam beyit sayısı 307’dir. Eserde belli bir tertip hususiyeti gözetilmeksizin 1000 civarında Arapça kelime veya ibarenin Türkçe karşılığına yer verilmiştir. Gerek şekil gerekse de muhteva itibarıyla türünün başarılı bir örneği olan eser, aynı türdeki eserler içinde orta hacimli bir sözlük görünümündedir. Bu çalışmada şimdilik bilinen tek yazma nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Koleksiyonu 181/3 numarada kayıtlı olan Tuhfe-i Âmidî’nin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde birtakım değerlendirmelerde bulunulduktan sonra çeviri yazılı metnine yer verilmiştir.

Klasik Türk edebiyatı, 17. yüzyıl, manzum sözlük, Tuhfe-i Âmidî.