Alî Şîr Nevâyî’nin Nevâdirü’ş-şebâb Adlı Divanının Nüshaları Hakkında Bir Derleme ve Tasnif Çalışması
(A Compilation and Classification Study on the Manuscripts of Alî Shîr Navâ’î's Dîvân named Nawâdir al-shabab )

Yazar : Arife Çağlar    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 35
Sayfa : 161-203
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut647
    


Özet

The great Turkish poet Amîr Nizâmeddîn Alî Shîr Navâ’î is the pioneer and the most important representative of the Turkish world, Turkish literature and Chagatai field Turkish literature. Alî Shîr Navâ’î has many works in verse and prose of literary, biography, language analysis, religious and moral, historical, documentary, etc., the value and influence of which have been recognised and appreciated from his time to the present day. Navâ’î has four Turkish divans which he gathered together under the name of Khaza’in al-ma’ani and named Ghara’ıb al-sighar, Nawâdir al-shabab, Badâ’i al-wasat and Fawâ’ıd al-kibar. In our study, it is aimed to update the information on this subject by identifying, recommending and examining the copies of Navâ’î’s Nawâdir al-shabab, which is one of the four Turkish divans mentioned in some manuscript catalogues, some studies on manuscripts and some studies on the divan. In line with the information obtained from various studies and the copies obtained personally, the presence of Nawâdir al-shabab in the copies of which information was obtained was tried to be analysed. In this context, Dîvân, Dîvân-ı Navâ’î, Kulliyat-ı Navâ’î, Khaza’in al-ma’ani, Külliyât-ı Davâvîn, Çahâr Dîvân, Çâr Dîvân, recorded with names such as Nawâdir al-shabab or containing poems from Nawâdir al-shabab; the 57 copies found in Uzbekistan, Turkey, Iran, Russia, England, Georgia, Germany, America, Azerbaijan, France, India, Scotland, Hungary, Tajikistan, Turkmenistan, and the 2 copies that are incorrectly recorded as Nawâdir al-shabab in the catalogues are discussed in descending order according to the countries and the number of copies found in these countries. The information obtained about each of these copies is given according to the basic subheadings such as the name of the manuscript, the name of the author, the place of the manuscript, the year of the manuscript, number of folio, the content, etc.



Anahtar Kelimeler

Alî Shîr Navâ’î, Nawâdir al-shabab, dîvân, copy, manuscript



Abstract

Büyük Türk şairi Emîr Nizâmeddîn Alî Şîr Nevâyî, Türk dünyası, Türk edebiyatı ve Çağatay sahası Türk edebiyatının öncü ve en önemli temsilcisidir. Alî Şîr Nevâyî’nin edebî, biyografi, dil incelemesi, dinî ve ahlaki, tarihî, belge vb. nitelikli manzum ve mensur, döneminden günümüze değin kıymeti ve etkisi bilinip takdir edilen çok sayıda eseri mevcuttur. Nevâyî’nin Hazâyinü’l-me‘ânî adıyla bir araya getirdiği, Garâyibü’s-sıgar, Nevâdirü’ş-şebâb, Bedâyi‘u’l-vasat ve Fevâyidü’l-kiber adını verdiği dört Türkçe divanı bulunmaktadır. Çalışmamızda Nevâyî’nin bahsi geçen dört Türkçe divanından birisi olan Nevâdürü’ş-şebâb’ın bugüne kadar bazı yazma eser katalogları, yazma eserler hakkında yapılan bazı çalışmalar ve divan hakkında yapılmış bazı çalışmalarda bilgisi verilen nüshalarının imkân dahilinde tespit, tavsif ve tetkikinin yapılarak bu konudaki bilgilerin güncellenmesi amaçlanmıştır. Bahsedilen çeşitli çalışmalardan edinilen bilgiler ve bizzat temin edilen nüshalar doğrultusunda Nevâdürü’ş-şebâb’ın bilgilerine ulaşılan nüshalardaki varlığı irdelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda Dîvân, Dîvân-ı Nevâyî, Külliyât-ı Nevâyî, Hazâyinü’l-me‘ânî, Külliyât-ı Devâvîn, Çehâr Dîvân, Çâr Dîvân gibi adlarla kaydedilen, Nevâdirü’ş-şebâb’ın bir nüshası olduğu veya içerisinde Nevâdirü’ş-şebâb’dan şiirlerin yer aldığı; Özbekistan, Türkiye, İran, Rusya, İngiltere, Gürcistan, Almanya, Amerika, Azerbaycan, Fransa, Hindistan, İskoçya, Macaristan, Tacikistan, Türkmenistan’da bulunan 57 nüsha ile kataloglarda Nevâdürü’ş-şebâb olarak yanlış kaydedildiği görülen 2 nüsha, ülkelere ve bu ülkelerde bulunan nüsha sayısına göre çoktan aza doğru sıralanarak ele alınmıştır. Bu nüshaların her birine dair edinilen bilgiler; yazma eserin kaydedildiği adı, müstensihi, istinsah yeri, istinsah yılı, varak sayısı, içerik vb. temel alt başlıklara göre verilmiştir.



Keywords

Alî Şîr Nevâyî, Nevâdirü’ş-şebâb, dîvân, nüsha, yazma eser