HAYRULLAH EFENDİ VE “ŞIK BEYLER” (SİVİLİZELER\CENTİLMENLER)
(Hayrullah Efendi and “Şık Beyler” (Civilised men\gentlemans)
)
|
Yazar
|
:
Derya Kılıçkaya
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
|
Sayı |
:
8
|
|
Sayfa |
:
35-50
|
|
Doi |
:
http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut67
|
|
|
Özet
Abdülaziz devri mirasyedisi olarak tabir edilen müsrif ve keyif ehli Hayrullah Efendi (1818-1866), bir hekimbaşı ve aynı zamanda tarihçidir. Babası, 1854’te vefat etmiş Hekimbaşı Abdülhak Molla’dır. “Hekimbaşılar” olarak tanınan köklü bir aileden gelir. Tanzimat döneminin ilk seyahat kılavuzu olarak bilinen Yolculuk Kitabı’nı (Avrupa Seyahatnamesi) yazmıştır. Ancak, kendisi daha çok Abdülhak Hamit Tarhan’ın babası olarak tanınır. Lükse düşkün olan Hayrullah Efendi’nin yaşam tarzı, 1870’li yıllarda yayımlanan ilk dönem mizah gazetelerindeki şık beyleri (centilmenler\sivilizeler) hatırlatır. Mirasyedi olmaları ile öne çıkan bu beyler, lüks tüketim alışkanlıkları, borçlanmaları ve parasızlıkları ile mizah gazetelerinin hedefi haline gelmişlerdir. Bu yazıda, Hayrullah Efendi’nin yaşam tarzı ile mizah gazetelerine yansıyan şık beylerin durumları karşılaştırılarak, benzer ve farklı yönleri ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Hayrullah Efendi, Şık beyler, sivilize, centilmen, mizah.
Abstract
Hayrullah Efendi(1818-1866) ,who was a self-indulgent spendthrift during the reign of Abdülaziz,was also a historian and the head physcian.Hekimbaşı Abdülhak Molla,who died in 1854 ,was his father.Hayrullah Efendi was a descendant of rooted “Hekimbaşılar” family.He wrote “Yolculuk Kitabı(Avrupa Seyahatnamesi)” which is the first trip guide in Tanzimat reform era.However,he is more well-known as Abdülhak Hamit Tarhan’s father.His luxury addict life style reminds of the gentlemans(civilised men or “şık beyler”) who were mentioned in the first humour newspapers that were published in Tanzimat reform era in 1870s.These spendthrift gentlemans were targeted by the humour newspapers due to their luxury addiction,indebtedness and poverty.In this article,Hayrullah Efendi’s life style and the situation of the gentlemans which were mentioned in the humour newspapers are going to be compared with each other properly.Therefore, similar and dissimilar aspects are going to be addressed.
Keywords
Hayrullah Efendi, Gentleman, “Şık beyler”, Civilised men, Humour