Eski Uygur Türkçesinde “Kut Kıv” İkilemesinde Geçen “Kıv” Sözcüğünün Tarihî Metinlerden Türkiye Türkçesine Serüveni
(Passing Of “Kut Kıv” Hendiadyoin In Old Uyghur Turkic The Adventure Of The Word “Kıv” From Historical Text To Turkish
)
|
Yazar
|
:
Hasan İsi
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
15
|
|
Sayfa |
:
32-53
|
|
Doi |
:
http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut160
|
|
|
Özet
Bu çalışma, Türk dilinin tarihî dönemlerinde çeşitli türevlere sahip olarak kullanılan kıv sözcüğünün tarihî dönemlerdeki durumu, kullanım sıklığı, sahip olduğu anlamlar, Türkiye Türkçesi ve ağızlarındaki durumu, Dil Devrimi’yle kök biçimden türetilen kıvanç sözcüğünün dilde tutunup tutunamadığı gibi sorulardan oluşmaktadır. Tarihî metinlerden Türkiye Türkçesine uzanan bu süreçte, kıv sözcüğü, genellikle kut sözcüğü ile ikileme oluştururken; Karahanlı Türkçesinden itibaren sözcüğün ikilemelerden ziyade isim ve fiil şeklinde farklı biçimlerle söz varlığı içerisinde kullanıldığı görülmektedir. Türkçede “sevinç, övünç” anlamına gelen eş anlamlı sözcüklerin yanı sıra; yaşanan kültürel ilişkilerin dil temasına dönüşüp Türkçeye Arapçadan gurur, iftihar ve memnun sözcüklerinin geçmesi ile arka planda kalıp Dil Devrimi ile yeniden canlandırılan kıv ve onun türevlerinden kıvanç sözcüğü, ölçünlü dilde kullanılarak “sevinmek, övünmek, güvenmek ve beğenmek” anlamlarında söz varlığı içerisinde yer almıştır.
Anahtar Kelimeler
Eski Uygur Türkçesi, Türkiye Türkçesi, İkileme, Dil Devrimi.
Abstract
This study, is composed of questions such as the historical situation, the frequency of use, the meaning of the word kıv that is used as having various derivations in the historical periods of the Turkic, situation in Turkish and Dialect; the Turkish Language Reform can not hold on to the word of prosperity derived from root form. In this process, of extending from historical text to Turkish, kıw word, usually a kut with the word creating a hendiadyoin; From Kharanid Turkic, it is seen that the word is used in different forms in the form of nouns and verbs. In Turkish "sevinç, övünç" meaning of the word as well as synonyms; transformed into language contact with the of experienced cultural relations from Arabic to Turkish gurur, iftihar and memnun in the background with the passage of word patterns Turkish Language Revolution and revived kıw and its derivatives kıvanç word, again using the formal language "sevinmek, övünmek, güvenmek ve beğenmek" means in it took place in vocabulary.
Keywords
The Old Uyghur Turkic, Turkish, Hendiadyoin, Turkish Language Reform.