Porto - Demo Blog 5

Yazar	: Fatih Arslan
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2021
Sayı	: 26
Sayfa	: 1-7
Doi	: http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut461

Özet
Tanzimat’ın Türk toplumunda yarattığı sosyal, psikolojik, sanatsal kırılmalar düzenlemenin ötesindedir. Özellikle kendince kabullerini yeniden yorumlamaya çalışan toplum için kırılma, zannedildiğinin çok ötesinde gerçekleşmiştir. Dönem yazarlarının çoğunun taşıdığı aydın kimliği; onlar adına söz konusu değişim ve dönüşümleri daha derinden hissetmelerine sebep olmuştur. Ölüm konusu da bunlardandır. Toplumda büyük oranda benimsenmiş İslami kabullerin sarsılması ve beraberinde pozitivizm, realizm, determinizm, rasyonalizm gibi algılar çok boyutlu boşluklar yaratmıştır. Daha öncesinde tartışılmayan, konuşulmayanlar felsefe, sanatın malzemesine dönüşmüştür. Her şeye rağmen devam eden aradalık, çift algı genel düşünce tedirginliğidir. Şairlerin ölüme dair yaklaşımları içerisinde de aynı dualitenin yaşandığını görürüz. İnanmak ve inanmamak arasında devam eden çekişme sanatın estet malzemesini etkilemiştir. Kurmaca şiirin davranış pratiklerini belirleyen inanç, sürekli kendini sorgular bir noktaya gelmiştir. İşin içine kendi çıkmazları eklenince yaşanan, büyük oranda metafizik ürpermelerin gezindiği bir şiir coğrafyasıdır. Dilin standart anlam boyutunda çağrışımlarıyla dahi birbiriyle pek bağdaştırılmayan iki sözcüktür çocuk ve ölüm. Çoğu zaman hayat ve ölüm denecek kadar ortak anlam alanlarına sahiptir. Mitolojide Sisypus’un boş yere çaba sarf etmesi gibi ölüm de insan uğraşısının gereksizliğinin ağlama duvarıdır. İnsan sonsuz düş evrenini sonlu zamanlara sıkıştırmak için beyhude uğraşır durur. Türk Edebiyatı’nın Tanzimat dönemi sanatçıları içinde bu temayı reel anlamda en yoğun yaşayan ve sanatsal algısına temel kaynak olarak taşıyanlardan ikisi Akif Paşa ve Recaizâde Mahmut Ekrem’dir. Ölümü ve özellikle çocuk ölümlerini ciddi anlamda yorumlayan şairler bir anlamda ölümün düşsel manifestosunu yazmıştır. İnanmak-inkâr, doğu-batı ve kültürel çarpışmalar arasında şiir dünyalarını kurmuşlardır.

Anahtar Kelimeler
Sisypus, melankoli, Akif Paşa, Recaizâde Mahmut Ekrem, çocuk, ölüm.

Abstract
The social, psychological and artistic breakdowns created by the Tanzimat in Turkish society are beyond a regulation. Especially for the society that tries to reinterpret its acceptances, the break occurred far beyond what was thought. The intellectual identity that most of the authors of the period carried at the same rate; it caused them to feel these changes and transformations more deeply for them. Death is one of them. The shaking of Islamic assumptions that have been widely adopted in the society and the perceptions such as positivism, realism, determinism and rationalism have created multidimensional gaps. Philosophy, which was not discussed and talked about before, has turned into the material of art. In spite of everything, the continuing in-between, double perception is a general thought uneasiness. We see that the same duality is experienced in poets' approach to death. The ongoing conflict between believing and not believing has also affected the aesthetic material of art. Although it is fiction, the belief that determines the behavioral practices of poetry has come to a point where it constantly questions itself. It is to witness a geography of poetry where metaphysical tremors are wandering when it comes to its own dilemmas. Child and death are two words that can not be harmonized with each other even with the associations at the standard-meaning dimension of the language. Mostly, they have such joint meaning-fields as to call life and death. Death is the Wailing-wall of the unnecessity of the human occupation as Sisypus has tried in vain in mythology. Human uselessly tries to compress the endless universe of the dream into a finite time. Two of the reorganisation-period writers of the Turkish Literature are Akif Pasha and Recaizade Mahmut Ekrem living that theme the most intensively in reality and carrying it as a basic source to their artistic perception. These poets commenting the death and especially child-deaths seriously have written in a sense the imaginary manifest of the death. They have tried to establish their poetry-world among the belief-denial, the east-west, and the cultural conflicts.

Keywords
Sısypus, melancholic, Akif Paşa, Recaizâde Mahmut Ekrem, child, death