Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatında Bir Tercüme Tenkidi Örneği: Sefiller
(An Example Of Translation Criticism in Turkish Literature in The Reformation Era: Sefiller )

Yazar : Furkan Coşkun    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 27
Sayfa : 59-75
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut481
    


Özet

Translations, which are one of the most basic means of transferring the cultural and collective ties that make up a society to another society, are first of all a source of accumulation of civilization. XIX. In Turkish literature, which entered the process of renewal by being under the influence of Westernization activities as of the 19th century, literary translations made from Western literature contributed to the process of establishing these cultural ties. This translation activity, which was carried out with personal efforts at the beginning, has become more systematic with the emergence of new discourses around the concept of translation over time. The emergence of various discourses in this period also paved the way for some discussions and polemics regarding the concept of translation. In this study, the criticism and debates that developed around the translation of Sefiller by the French writer Victor Hugo by Şemseddin Sami, which constitutes an important example of translation criticism in pre-Republican Turkish literature, are focused on. Şemseddin Sami, who translated Victor Hugo's novel, whose original name was Les Misérables, into Turkish in 1879 and started to publish it as a part, received a lot of praise from Ahmet Mithat Efendi, Namık Kemal, Halit Ziya, Ali Ekrem, Süleyman Nazif, Beşir Fuat, etc., for this translation. It has been criticized by many authors, either positively or negatively. The authors mentioned here and their discourses on translation are examined in a chronological manner. In this way, both the various views of the important writers of the period on the issue of literary translation are included and the discussions around the translation of Les Miserables, which has not been discussed in detail, are evaluated.



Anahtar Kelimeler

Şemseddin Sami, Sefiller, Les Miserables, translation, translation criticism



Abstract

Bir toplumu oluşturan kültürel ve kolektif bağların bir başka topluma aktarılmasında en temel vasıtalardan biri olan tercümeler, her şeyden önce bir medeniyet birikimine kaynaklık eder. XIX. yüzyıl itibarıyla Batılılaşma faaliyetlerinin etkisinde kalarak yenileşme sürecine giren Türk edebiyatında, bu kültürel bağların oluşturulması sürecine özellikle Batı edebiyatından yapılan edebî tercümelerle katkı sağlanmıştır. Başlangıçta şahsî gayretlerle yapılan bu çeviri faaliyeti zamanla tercüme kavramı etrafında yeni söylemlerin ortaya çıkmasıyla beraber daha sistemli bir hâle getirilmiştir. Bu dönemde söz konusu muhtelif söylemlerin ortaya çıkması, çeviri kavramına ilişkin birtakım tartışma ve polemiklerin yaşanmasına da zemin hazırlamıştır. Bu çalışmada, Cumhuriyet öncesi Türk edebiyatında tercüme tenkidi konusunda mühim bir örnek teşkil eden Şemseddin Sami’nin Fransız yazar Victor Hugo’dan yaptığı Sefiller çevirisi etrafında gelişen tenkit ve tartışmalara odaklanılmıştır. Victor Hugo’nun özgün adı Les Misérables olan romanını 1879 yılında Türkçeye tercüme ederek cüzler hâlinde yayımlamaya başlayan Şemseddin Sami, bu çevirisinden dolayı başta Ahmet Mithat Efendi, Namık Kemal, Halit Ziya, Ali Ekrem, Süleyman Nazif, Beşir Fuat vb. olmak üzere birçok yazar tarafından olumlu veya olumsuz anlamda eleştiriye tabi tutulmuştur. Burada sözü edilen yazarlar ve çeviriye dair söylemleri kronolojik bir şekilde ele alınarak incelenmiştir. Bu sayede hem edebî çeviri meselesinde devrin mühim yazarlarının muhtelif görüşlerine yer verilmiş hem de ayrıntılı olarak üzerinde durulmamış olan Sefiller tercümesi etrafında yapılan tartışmalar değerlendirilmiştir.



Keywords

Şemseddin Sami, Sefiller, tercüme, tercüme tenkidi, çeviri eleştirisi