Divan Şiirinin “Bâzâr”larına Dair Bir Değerlendirme
(An Evaluatıon of "Bazars" in the Ottoman Poetry )

Yazar : Hayriye Durkaya    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 28
Sayfa : 38-64
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut496
    


Özet

Mastered in using words precisely, the Ottoman poets stand as the wizards of expression by bringing wide meanings to every single poem. The Ottoman poets revealed an abundant number of wrods and meanings by using certain words in daily language with different correlations. The major factor shaping such a case is that the Ottoman poets are based on figurative expressions. Accordingly, Classical Turkish poets brought profoundly new discourses by going beyond lexical meanings. The word "bazar" to be analyzed in this article is also cited constantly by the Ottoman poets in order to reveal different concepts in readers' minds. Rooted in Pahlawi language, the word "bazar" appears as "pazar" in standard Turkish spoken throughout Turkey. The poets also used the Persian word "Çarsu" and the Arabic word "suk" against the term "bazar". This word is used bilaterally by referring to trade and marketplace. Furthermore, it is also adopted by proverbs. In order to observe the aspects of this word followed by classical Turkish poets, a literature review is performed on specific poems written in different centuries Minimum two poems are selected for every century between 15th to 19th centuries. Subsequently, a thematic review is adopted on thirteen poems in total. In this study, certain headlines are specified since it is realized that the poets use relevant word in similar aspects and the subject is explained with sample couplets selected from the literature review.

Anahtar Kelimeler

Ottoman poetry, semantic world of the Ottoman poetry, the word "Bazar"

Abstract

Kelimeleri titizlikle işlemeyi çok iyi bilen divan şairleri, her kelimeyi geniş bir anlam çerçevesine taşımayı başarabilmiş birer söz ustasıdır. Divan şairleri, günlük dildeki kelimeleri farklı bağdaştırmalarla kullanarak zengin bir söz ve anlam varlığı ortaya çıkarmışlardır. Böyle bir durumun şekillenmesindeki en önemli etken ise divan şiirinin, mecazlı anlatımlar üzerine inşa olmasıdır. Klasik Türk şairleri, bu esastan hareketle seçtikleri sözcükleri sadece sözlük anlamıyla sarf etmeyerek mana derinliği olan yeni söylemler yakalamışlardır. Makalede değerlendirilecek olan “bâzâr” kelimesi de okuyucunun zihninde farklı tasavvurlar uyandıracak şekilde divan şairlerince zikredilmiştir. Aslen Pehlevice olan “bâzâr” sözcüğü, standart Türkiye Türkçesinde “pazar” olarak yer almaktadır. Şairler, zaman zaman “bâzâr” ifadesine karşılık Fasrça “çârsû” ve Arapça “sûk” sözcüklerini de söylemişlerdir. Kelime, hem alışveriş eylemini hem de ticaretin gerçekleştiği mekânı karşılayacak şekilde iki yönlü kullanılmış; ayrıca deyimlere ve atasözlerine de malzeme olmuştur. Çalışmada klasik Türk şairlerinin ilgili kelimeyi hangi bağlamda manzumelerinde söylediği bahsini gözlemlemek adına farklı yüzyıllarda yazılan divanlar üzerinden bir tarama yapılmıştır. 15. yüzyıldan başlayarak 19. yüzyıl da dâhil olmak üzere her yüzyıldan en az iki divan seçilerek on üç divan üzerinden tematik açıdan bir incelemeye gidilmiştir. Bu incelemede ise şairlerin benzer açılardan ilgili kelimeyi sarf ettiği görülerek çeşitli başlıklar oluşturulmuş ve taranan divanlardan seçilen örnek beyitlerle konu açıklanmaya çalışılmıştır.

Keywords

Divan şiiri, divan şiirinin anlam dünyası, pazar sözcüğü.